બેંગલુરુની એક વિશેષ અદાલતે 27 સપ્ટેમ્બરે નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ વિરુદ્ધ FIR નોંધવાનો આદેશ આપ્યો છે. નાણામંત્રી પર ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ દ્વારા જબરજસ્તી વસૂલાતનો આરોપ છે. જનઅધિકાર સંઘર્ષ પરિષદ (JSP)ના આદર્શ અય્યરે બેંગલુરુમાં ફરિયાદ દાખલ કરીને કેન્દ્રીય મંત્રી નિર્મલા સીતારમણ સામે પગલાં લેવાના નિર્દેશોની માંગણી કરી હતી. આ અરજી પર શુક્રવારે સુનાવણી થઈ હતી. કોર્ટે બેંગલુરુના તિલક નગર પોલીસ સ્ટેશનને FIR નોંધવાનો આદેશ આપ્યો છે. આગામી સુનાવણી 10 ઓક્ટોબરે થશે.
જનઅધિકાર સંઘર્ષ પરિષદે એપ્રિલમાં 42મી ACMM કોર્ટમાં દાખલ કરેલી અરજીમાં કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ, ED અધિકારીઓ, ભાજપના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ જેપી નડ્ડા, ભાજપના રાષ્ટ્રીય નેતાઓ, ભાજપના કર્ણાટકના તત્કાલીન અધ્યક્ષ નલિન કુમાર કટિલ, BY વિજયેન્દ્ર વિરુદ્ધ ફરિયાદ કરી હતી. ફરિયાદમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે એપ્રિલ 2019 થી ઓગસ્ટ 2022 સુધીમાં, ઉદ્યોગપતિ અનિલ અગ્રવાલની પેઢી પાસેથી અંદાજે 230 કરોડ રૂપિયા અને અરબિંદો ફાર્મસીમાંથી 49 કરોડ રૂપિયા ચૂંટણી બોન્ડ દ્વારા વસૂલવામાં આવ્યા હતા. અહીં આ સમાચાર સામે આવ્યા બાદ કર્ણાટકના મુખ્યમંત્રી સિદ્ધારમૈયાએ કેન્દ્રીય નાણામંત્રીના રાજીનામાની માંગ કરી છે. તેમણે કહ્યું કે કર્ણાટક ભાજપના નેતાઓ સીતારમણના રાજીનામા માટે ક્યારે પ્રદર્શન અને કૂચ કરશે? જો નિષ્પક્ષ તપાસ થાય તો પીએમ મોદી અને કુમારસ્વામીએ પણ રાજીનામું આપવું જોઈએ.
જણાવી દઈએ કે 15 ફેબ્રુઆરી 2024 ના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટે તાત્કાલિક અસરથી રાજકીય ભંડોળ માટે ચૂંટણી બોન્ડ યોજના પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે આ યોજના ગેરબંધારણીય છે. બોન્ડની ગુપ્તતા જાળવવી એ ગેરબંધારણીય છે. આ યોજના માહિતીના અધિકારનું ઉલ્લંઘન છે. કોર્ટે SBI અને ચૂંટણી પંચને ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ સંબંધિત સંપૂર્ણ ડેટા સાર્વજનિક કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો.
લોકસભા ચૂંટણી પહેલા નાણામંત્રીએ બોન્ડ સ્કીમ પાછી લાવવાના સંકેત આપ્યા હતા. નિર્મલા સીતારમણે એક ઈન્ટરવ્યુમાં કહ્યું હતું કે જો અમે સત્તામાં આવીશું તો અમે ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ સ્કીમ પાછી લાવીશું. આ માટે પહેલા મોટા પાયા પર સૂચનો લેવામાં આવશે. જો કે તેમના નિવેદન પર કોંગ્રેસ સહિત અનેક વિપક્ષી દળોએ કહ્યું હતું કે હવે બીજેપી જનતાને વધુ કેટલું લૂંટવા માંગે છે.
શું છે સમગ્ર મામલો
આ યોજનાને 2017માં જ પડકારવામાં આવી હતી પરંતુ સુનાવણી 2019માં શરૂ થઈ હતી. 12 એપ્રિલ, 2019ના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટે તમામ રાજકીય પક્ષોને 30 મે 2019 સુધીમાં ચૂંટણી પંચને ચૂંટણી બોન્ડ સાથે સંબંધિત તમામ માહિતી એક પરબિડીયામાં સબમિટ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો. જો કે કોર્ટે આ યોજનાને અટકાવી ન હતી. પાછળથી ડિસેમ્બર 2019 માં પિટિશનર એસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ (ADR) એ યોજના પર સ્ટે મૂકવા માટે અરજી દાખલ કરી હતી. જેમાં મીડિયાના અહેવાલોને ટાંકીને જણાવવામાં આવ્યું હતું કે ચૂંટણી પંચ અને રિઝર્વ બેંકની ચૂંટણી બોન્ડ યોજના અંગેની ચિંતાઓને કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા કેવી રીતે અવગણવામાં આવી હતી.
શા માટે આ વિવાદ?
2017 માં તેને રજૂ કરતી વખતે અરુણ જેટલીએ દાવો કર્યો હતો કે તે રાજકીય પક્ષોના ભંડોળ અને ચૂંટણી પ્રણાલીમાં પારદર્શિતા લાવશે. કાળા નાણા પર અંકુશ આવશે. બીજી તરફ તેનો વિરોધ કરનારાઓનું કહેવું છે કે ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ ખરીદનાર વ્યક્તિની ઓળખ જાહેર કરવામાં આવતી નથી જેના કારણે તેઓ ચૂંટણીમાં કાળા નાણાનો ઉપયોગ કરવાનું માધ્યમ બની શકે છે. કેટલાક લોકોનો આરોપ છે કે આ સ્કીમ મોટા કોર્પોરેટ હાઉસને ધ્યાનમાં રાખીને લાવવામાં આવી છે. આ સાથે આ પરિવારો તેમની ઓળખ જાહેર કર્યા વિના રાજકીય પક્ષોને ગમે તેટલું દાન આપી શકે છે.
