વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની રશિયાની (Russia) મુલાકાત 8-9 જુલાઈના રોજ પ્રસ્તાવિત છે. જ્યાં તેઓ રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન સાથે મુલાકાત કરશે. વડાપ્રધાન મોદીની મોસ્કો મુલાકાત પહેલા જ ભારતીય સેનાને 35,000 AK-203 (AK-203 Rifles) કલાશ્નિકોવ એસોલ્ટ રાઈફલ્સ આપવામાં આવી છે. આ પહેલા આ વર્ષે મે મહિનામાં ભારતીય સેનાને 27 હજાર એકે-203 રાઈફલો સોંપવામાં આવી હતી. ખાસ વાત એ છે કે આ રાઈફલ્સ બનાવવામાં ઉપયોગમાં લેવાતા 25 ટકા પાર્ટ્સ ભારતમાં બનાવવામાં આવ્યા છે. આ રાઈફલો ભારત-રશિયાના સંયુક્ત સાહસ હેઠળ ઉત્તર પ્રદેશના અમેઠીમાં બનાવવામાં આવી રહી છે.
આ એસોલ્ટ રાઈફલ્સ બનાવવા માટે ભારત સરકાર દ્વારા જુલાઈ 2021માં રશિયા સાથે રૂ. 5000 કરોડના કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. આ ડીલમાં ટેક્નોલોજી ટ્રાન્સફર પણ સામેલ છે. આ ડીલ હેઠળ દેશમાં 6.7 લાખથી વધુ એકે-203 એસોલ્ટ રાઈફલ્સનું ઉત્પાદન થવાનું છે. આ રાઈફલ્સનું નિર્માણ ઈન્ડો-રશિયન રાઈફલ્સ પ્રાઈવેટ લિમિટેડ (IRRPL) દ્વારા સંયુક્ત સાહસ હેઠળ કરવામાં આવશે. ઈન્ડો-રશિયન રાઈફલ્સ પ્રાઈવેટ લિમિટેડની સ્થાપના 2019 માં ભારતના તત્કાલિન ઓર્ડનન્સ ફેક્ટરી બોર્ડ (હવે એડવાન્સ્ડ વેપન્સ એન્ડ ઈક્વિપમેન્ટ ઈન્ડિયા લિમિટેડ અને મ્યુનિશન્સ ઈન્ડિયા લિમિટેડ) અને રશિયાના રોસોબોરોનેક્સપોર્ટ અને કલાશ્નિકોવ વચ્ચે કરવામાં આવી હતી.
કરારની શરતો અનુસાર ભારતમાં પ્રથમ 70,000 રાઇફલ્સનું ઉત્પાદન કરવામાં આવશે, જેમાં ભારતીય ભાગોની મર્યાદા તબક્કાવાર રીતે 5 ટકાથી વધારીને 70 ટકા કરવામાં આવશે. બાકીની 6 લાખ રાઈફલ્સનું ઉત્પાદન 100 ટકા સ્વદેશીકરણ સાથે કરવામાં આવશે. એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે AK-203 રાઇફલ્સનું સંપૂર્ણ પાયે ઉત્પાદન 2-3 વર્ષમાં શરૂ થશે.
ડિલિવરીમાં વિલંબનું કારણ
જો કે આ સોદો સમય કરતાં પાછળ ચાલી રહ્યો છે. સૂત્રોનું કહેવું છે કે સ્વદેશીકરણની પ્રક્રિયા ખૂબ જ વ્યવસ્થિત રીતે થઈ રહી છે, જેના કારણે વિલંબ થઈ રહ્યો છે. 70 ટકા સ્વદેશીકરણ સાથે પણ આ પ્રક્રિયા પહેલા બે વર્ષમાં પૂર્ણ થવી જોઈતી હતી. પરંતુ શક્ય તેટલી વહેલી તકે તેને પ્રાપ્ત કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે. સોદામાં વિલંબને કારણે ભારતે ભારતીય વાયુસેના માટે રશિયા પાસેથી સીધી 70,000 AK-103 એસોલ્ટ રાઇફલ્સ ખરીદવાની હતી. જો કે, તેમની વચ્ચેનો તફાવત માત્ર હેન્ડગાર્ડનો છે.
AK-203 અમેરિકન SIG-716 કરતાં સસ્તી છે
લશ્કરી સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા કેટલાક સમયથી સેના સ્વદેશી INSAS (ઇન્ડિયન નેશનલ સ્મોલ આર્મ્સ સિસ્ટમ) રાઇફલ્સને બદલવાની યોજના બનાવી રહી છે. આ રાઈફલનો ઉપયોગ માત્ર સરળ નથી, પરંતુ તેને ખૂબ જ ઓછા સમયમાં એસેમ્બલ પણ કરી શકાય છે. ફેબ્રુઆરી 2019 માં સેનાએ 72,400 સિગ-716 એસોલ્ટ રાઇફલ્સ ખરીદવા માટે અમેરિકન એસોલ્ટ રાઇફલ મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપની સિગ સોઅર સાથે રૂ. 700 કરોડના કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા જેમાંથી 66,400 ભારતીય સેનામાં સામેલ કરવામાં આવી છે. પરંતુ AK-203 એસોલ્ટ રાઇફલ્સની ડિલિવરીમાં વિલંબને કારણે ભારતે 2023માં ફરીથી 70 હજાર વધુ સિગ સોઅર SIG-716 એસોલ્ટ રાઇફલ્સનો સોદો કર્યો. આ રાઈફલો ચીન અને પાકિસ્તાન સરહદ પર ફોરવર્ડ પોસ્ટ પર તૈનાત સૈનિકોને આપવામાં આવી હતી. જ્યારે AK-203 એસોલ્ટ રાઈફલ્સ અમેરિકન રાઈફલ્સ કરતાં સસ્તી છે. જ્યારે એક AK-203 એસોલ્ટ રાઇફલની કિંમત 81,967 રૂપિયા છે જ્યારે અમેરિકન SIG-716 રાઇફલની કિંમત 96,685 રૂપિયા છે.
