બર્ડ ફ્લૂ (BIRD FLU) 2021ના સંકટે ફરી એક વખત જોર પકડ્યું છે. હિમાચલ પ્રદેશમાં અત્યાર સુધીમાં ઘણા પક્ષીઓ આની ચપેટમાં આવ્યા છે. રાજસ્થાન-મધ્યપ્રદેશમાં કાગડાઓ અને કેરળમાં બતક આ જીવલેણ વાયરસનો શિકાર બન્યા છે. છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં હરિયાણામાં બર્ડ ફ્લૂના કારણે લગભગ એક લાખ મરઘા પક્ષીઓનાં મોત નીપજ્યાં છે. હિમાચલ પ્રદેશના પોંગ ડેમ તળાવ નજીક સ્થળાંતર કરનારા લગભગ 1,800 પક્ષીઓ મૃત હાલતમાં મળી આવ્યા છે. તે જ સમયે રાજસ્થાનના ઘણા જિલ્લાઓમાં લગભગ 250 કાગડાઓ મરી ગયા છે.
બર્ડ ફ્લૂ એ ખૂબ જ ખતરનાક રોગ છે જે ઈન્ફલ્યુએન્ઝા ટાઇપ-એ વાયરસને કારણે ફેલાય છે. તેને એવિયન ઈન્ફલ્યુએન્ઝા પણ કહેવામાં આવે છે. બર્ડ ફ્લૂ પક્ષીઓથી મનુષ્ય અથવા અન્ય પ્રાણીઓમાં પણ ફેલાય છે. તે મુખ્યત્વે મરઘાંના ફાર્મમાં ઉછરેલ ચિકનથી ફેલાવવાનું શરૂ થાય છે. કોરોનાની જેમ તેમાં પણ ઘણી જુદી જુદી સ્ટ્રેન છે.
ડબ્લ્યુએચઓના અહેવાલ મુજબ, જીવંત અથવા મૃત ચેપગ્રસ્ત પક્ષીઓના સંપર્કમાં આવવાથી આ રોગ થઈ શકે છે. પરંતુ તે વ્યક્તિથી બીજામાં ખૂબ જ સરળતાથી ફેલાતું નથી. એવા પુરાવા પણ નથી કે રાંધેલા મરઘાંના ખોરાકથી કોઈ પણ વ્યક્તિને બર્ડ ફ્લૂ થઈ શકે છે. આ વાયરસ ગરમી પ્રત્યે સંવેદનશીલ છે અને રસોઈ તાપમાનમાં નાશ પામે છે.
જોકે ત્યાં ઘણા પ્રકારના બર્ડ ફ્લૂ છે, એચ 5 એન 1 એ પહેલો એવિયન ઈન્ફલ્યુએન્ઝા છે, જેણે પ્રથમ વખત કોઈ માનવીને ચેપ લગાવ્યો હતો. તેનો પ્રથમ કેસ 1997 માં હોંગકોંગમાં પ્રકાશમાં આવ્યો હતો. એચ 5 એન 1 સામાન્ય રીતે પાણીમાં વસતા પક્ષીઓમાં જોવા મળે છે. પરંતુ તે મરઘાંના ફાર્મમાં ઉગેલા પક્ષીઓમાં પણ સરળતાથી ફેલાય છે.
ઘરેલું પોલ્ટ્રી ફાર્મનાં પક્ષીઓ ચેપગ્રસ્ત થયા પછી તેને માણસોમાં ફેલાવાની શક્યતા ખૂબ વધી જાય છે. પક્ષીઓના મળ, લાળ, નાક-મોં અથવા આંખોમાંથી સ્ત્રાવ થકી બર્ડ ફ્લૂ રોગ માણસોમાં ફેલાય છે. હેલ્થલાઈનના એક અહેવાલ મુજબ લોકોમાં સંપૂર્ણ રીતે રાંધેલ માંસ અથવા પક્ષીઓનાં ઇંડા ખાવાથી આ રોગ ફેલાતો નથી.
એચ 5 એન 1 થી સંક્રમિત પક્ષી લગભગ 10 દિવસ સુધી તેના મળ અથવા લાળ દ્વારા વાયરસને મુક્ત કરે છે. તમે દૂષિત સપાટી દ્વારા વાયરસની સંવેદનશીલતા પણ મેળવી શકો છો. આને અવગણવા માટે મરઘાંના ખેતરોમાં કામ કરતા લોકોએ તેમનાથી દૂર રહેવું જોઈએ. અસરગ્રસ્ત વિસ્તારોની મુલાકાત લેવાનું ટાળો અને ચેપગ્રસ્ત પક્ષીઓનો સંપર્ક ટાળો.
આ સિવાય અડધું પાકેલું માસ અથવા કાચુ માંસ અને ઇંડા ખાવાથી પણ બર્ડ ફ્લૂનો શિકાર બની શકે છે. ચેપગ્રસ્ત દર્દીઓની તપાસ અથવા સંભાળ લેનારા આરોગ્યસંભાળ કર્મચારીઓનો સંપર્ક કરવાનું પણ ટાળો. ઘરના કોઈપણ ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિથી પણ એક ચોક્કસ અંતર જાળવવું જોઈએ. ખુલ્લા હવા માર્કેટમાં જવાનું ટાળો અને સ્વચ્છતા-હેન્ડવોશ જેવી બાબતોનું વિશેષ ધ્યાન રાખો.
બર્ડ ફ્લૂના લક્ષણો સામાન્ય રીતે થતા ફ્લૂ જેવા જ હોય છે. જો તમને એચ 5 એન 1 ચેપ લાગ્યો છે, તો તમને કફ, ઝાડા, શ્વસન સંબંધી સમસ્યાઓ, તાવ, માથાનો દુખાવો, માંસપેશીઓમાં દુખાવો, બેચેની, નાક વહેતું અથવા ગળું દુખવું આવી સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.
ઈન્ફલ્યુએન્ઝાના માનવીય તાણને ટાળવા માટે, ડોકટરો તમને ફલૂ શોટ લેવાની સલાહ આપી શકે છે. જો તમને એક જ સમયે એવિયન ફ્લૂ અને હ્યુમન ફ્લૂ હોય તો તે ફ્લૂનું નવું અને જીવલેણ રૂપ લઈ શકે છે. એફડીએએ રસી ડિઝાઇનને મંજૂરી આપી દીધી છે, પરંતુ આ સમયે તે લોકોને ઉપલબ્ધ નથી. નિષ્ણાતો કહે છે કે એચ 5 એન 1 ત્યારે જ વાપરવામાં આવશે જ્યારે તે લોકોમાં ફેલાશે.
