નવી દિલ્હી: (New Delhi) કેન્દ્ર સરકારે (Central Government) સુપ્રીમ કોર્ટમાં (Supreme Court) સ્પષ્ટતા કરી છે કે કોવિડ 19 માટે આપવામાં આવેલી રસી પ્રતિક્રિયાઓનું કારણ બને છે અને જો કોઈનું મૃત્યુ થાય છે તો તેના માટે સરકાર જવાબદાર નથી. આ સાથે સરકારે એમ પણ કહ્યું છે કે રસીકરણ (Vaccination) તે કાયદાકીય રીતે ફરજીયાત નથી.
કેન્દ્રએ સુપ્રીમ કોર્ટને જણાવ્યું છે કે કોવિડ રસીકરણ કાર્યક્રમ હેઠળ ઉપયોગમાં લેવાતી રસીઓ ત્રીજા પક્ષકારો દ્વારા બનાવવામાં આવે છે. તેમને સલામત અને અસરકારક માનવામાં આવે છે. તેથી તૃતીય પક્ષની કોવિડ રસી અને તેના કારણે થતા મૃત્યુ માટે સરકારને જવાબદાર ઠેરવી શકાય નહીં. કેન્દ્રએ એ વાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો કે કોવિડ-19 માટે રસી લેવા માટે કોઈ કાયદાકીય ફરજ નથી. કોવિડ રસીની આડ અસરોને કારણે મૃત્યુ પામેલી બે છોકરીઓના માતાપિતા દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજી પર કેન્દ્રનો જવાબ આવ્યો છે.
એક એફિડેવિટમાં આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે અરજદારોના બાળકોના દુઃખદ મૃત્યુ માટે રાજ્યને કેવી રીતે કડક રીતે જવાબદાર ઠેરવી શકાય તે સૂચવવા માટે કોઈ વાસ્તવિક હકીકત નથી. બંધારણની કલમ 32 હેઠળ રાજ્ય સામે વળતરનો દાવો કરવા માટે એક કાયદો જરૂરી છે.
મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે રસીકરણ કાર્યક્રમ હેઠળ ઉપયોગમાં લેવાતી રસીઓ તૃતીય પક્ષો દ્વારા બનાવવામાં આવે છે અને ભારત તેમજ અન્ય દેશોમાં સફળતાપૂર્વક નિયમનકારી સમીક્ષા કરવામાં આવી છે. જેને વૈશ્વિક સ્તરે સલામત અને અસરકારક ગણવામાં આવે છે.
મંત્રાલયે કહ્યું કે આ તથ્યો હેઠળ તે નમ્રતાપૂર્વક રજૂ કરવામાં આવે છે કે રસીના ઉપયોગથી AEFI (રસીકરણ પછી પ્રતિકૂળ ઘટનાઓ) ને કારણે અત્યંત દુર્લભ મૃત્યુ માટે કડક જવાબદારીના સંકુચિત અવકાશ હેઠળ વળતર પૂરું પાડવા માટે રાજ્યને સીધી રીતે જવાબદાર ઠેરવવું કાયદેસર રીતે ટકાઉ ન હોઈ શકે.
આરોગ્ય મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે જો કોઈ વ્યક્તિને AEFI થી શારીરિક ઈજા અથવા મૃત્યુ થાય છે તો કાયદામાં યોગ્ય ઉપાયો રસીના લાભાર્થીઓ અથવા તેમના પરિવારો માટે ખુલ્લા છે. જેમાં બેદરકારી, ગેરરીતિ અથવા ખોટા વર્તન માટે વળતર માટે સિવિલ કોર્ટમાં દાવો દાખલ કરવાનો સમાવેશ થાય છે.
આવા દાવાઓ કેસ-ટુ-કેસ આધારે યોગ્ય ફોરમ પર નક્કી કરી શકાય છે. તેણે કહ્યું કે મૃત્યુ દુ:ખદ છે પરંતુ સરકારને જવાબદાર ઠેરવી શકાય નહીં. 23 નવેમ્બરના રોજ દાખલ કરાયેલ એક એફિડેવિટમાં આરોગ્ય મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે જો કે સરકાર જાહેર હિતમાં તમામ પાત્ર વ્યક્તિઓને રસી લેવા માટે ભારપૂર્વક પ્રોત્સાહિત કરે છે પરંતુ તેના માટે કોઈ કાનૂની ફરજ નથી.
બે છોકરીઓના માતાપિતા દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજી પર સરકારનો જવાબ આવ્યો છે. જેઓનું કોવિડ રસીની આડઅસરને કારણે મૃત્યુ થયુ હતું. આ કેસનું પ્રતિનિધિત્વ એડવોકેટ સત્ય મિત્રા દ્વારા કરાયું હતું . સુપ્રીમ કોર્ટે ઓગસ્ટમાં માતા-પિતાની એક અરજી પર કેન્દ્રને નોટિસ જાહેર કરી હતી જેમાં મૃત્યુની સ્વતંત્ર સમિતિ દ્વારા તપાસની માંગણી સાથે શબપરીક્ષણ અને તપાસ અહેવાલો સમયબદ્ધ રીતે જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા. અરજદારોએ કોવિડ રસીની પ્રતિકૂળ આડઅસરોથી પીડિત વ્યક્તિઓની વહેલી શોધ અને સારવાર માટે નાણાકીય વળતર અને માર્ગદર્શિકા પણ માંગી હતી.
અરજદારોના વકીલે કહ્યું કે પ્રથમ અરજદારની 18 વર્ષની પુત્રીને મે 2021માં કોવિશિલ્ડનો પ્રથમ ડોઝ મળ્યો અને જૂન 2021માં તેનું અવસાન થયું. બીજા અરજદારની 20 વર્ષની પુત્રીને જૂન 2021માં કોવિશિલ્ડનો પહેલો ડોઝ મળ્યો અને જુલાઈ 2021માં તેનું અવસાન થયું હતુ.
