મોસ્કો: યુક્રેન અને રશિયા વચ્ચે છેલ્લા 7 દિવસથી ચાલી રહેલા યુદ્ધને લઈ વિશ્વ ચિંતામાં છે. યુક્રેનની રાજધાની કિવ સહીત ઘણા શહેરોમાં વિનાશ સર્જાયો છે. લોકોની ચહલ-પહલથી ધમધમતા શહેરો ઉજ્જડ વેરાન બની ગયા છે. 7 લાખથી વધુ લોકો યુક્રેન છોડવા પર મજબુર થયા હતા. હુમલાના પગલે યુક્રેનની સાથે રશિયામાં પણ સ્થાનિક લોકોની હાલત કફોડી બની છે. રશિયાએ યુક્રેન પર હુમલો કરી દેતા વિશ્વનાં અન્ય દેશો રશિયાની વિરુદ્ધ આવી ગયા છે.
રશિયાની આક્રમકતાને જોતા અમેરિકા સહિત લગભગ તમામ પશ્ચિમી દેશોએ રશિયા પર કડક આર્થિક પ્રતિબંધો લગાવી દીધા છે. અમેરિકાએ આજે રશિયા સામે આક્રોશ ઠાલવતા અમેરિકાનું એરસ્પેસ રશિયા માટે બંધ કરી દીધું છે. આ ઉપરાંત રશિયન બેંકો પર કડક નિયંત્રણો લાદવામાં આવ્યા છે, જેના કારણે તેમના ગ્રાહકોને ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. રશિયન ચલણ રૂબલમાં ડોલર સામે તીવ્ર ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે.
પૈસા મેળવવા લોકોને હાલાકી
યુદ્ધનાં પગલે અમીર હોય કે ગરીબ રશિયાના તમામ લોકોને અસર પહોચી છે. લોકો નાણા મેળવવા માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યા છે કારણ કે પશ્ચિમી પ્રતિબંધોથી રશિયાની બેંકિંગ સિસ્ટમને ઘેરી અસર થવા પામી છે. આ ઉપરાંત ખાદ્યપદાર્થોની કિંમતોમાં પણ ભારે વધારો થયો છે, જેના કારણે રશિયાનો સામાન્ય માણસ પરેશાન છે. રશિયન ચલણમાં ઘટાડાને કારણે સામાન્ય લોકોની બચતને અસર થઈ છે. જેના કારણે નાસીપાસ થયેલા નાગરિકો પૈસા ઉપાડવા માટે એટીએમની લાંબી લાઈનો લગાવતા જોવા મળે છે.
યુએસએ પશ્ચિમી દેશોમાં રશિયન સેન્ટ્રલ બેંકોની સંપત્તિઓ ફ્રીઝ કરી છે. વૈશ્વિક બેંકિંગ સિસ્ટમ SWIFT સિસ્ટમમાંથી રશિયાને કાપી નાખવાની પણ ચર્ચા છે. જેના કારણે રશિયા દરરોજ અણધાર્યા નુકસાનનો સામનો કરી રહ્યું છે. અમેરિકાએ એવો પણ સંકેત આપ્યો છે કે તે રશિયાના ડાયરેક્ટ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ ફંડને સંપૂર્ણપણે બંધ કરી દેશે. આના કારણે રશિયાને 630 બિલિયન યુએસ ડોલરનું નુકસાન થશે. રશિયાને આ હાર ખૂબ મોંઘી પડશે.
રશિયા ટૂંક સમયમાં મંદીમાં સપડાઈ શકે છે
ઓસ્ટ્રેલિયાની એક ન્યુઝ એજન્સીના અહેવાલ મુજબ નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે પ્રતિબંધોને કારણે રશિયામાં અરાજકતા સર્જાઈ છે અને દેશ ટૂંક સમયમાં મંદીમાં સપડાઈ શકે છે. યુનિવર્સિટી ઓફ સિડનીના એસોસિયેટ પ્રોફેસર એલિજાહ વુ કહે છે કે રશિયા કટોકટી જેવી સ્થિતિનો સામનો કરી રહ્યું છે. રશિયન લોકો ડરી ગયા છે, તેથી રશિયાના તમામ સામાન્ય લોકો તેમના પૈસા માટે બેંકોમાં દોડી રહ્યા છે. સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે રોકાણકારો રશિયામાં રોકાણમાંથી બહાર નીકળી રહ્યા છે, તેથી દરેક જણ નાણાં ઉપાડવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. તેઓએ જણાવ્યું હતું કે રૂબલને વિદેશી ચલણમાં રૂપાંતરિત કરવાનું હવે રશિયામાં મર્યાદિત બની રહ્યું છે. લોકો રૂબલને વિદેશી ચલણમાં કન્વર્ટ કરવા માગે છે પરંતુ તેઓને કોઈ ખરીદનાર મળતો નથી. આ કારણે, લોકો રૂબલને બહુ ઓછા વિદેશી ચલણમાં પણ વેચી રહ્યા છે, જેના કારણે રૂબલની કિંમતમાં ભારે ઘટાડો થયો છે. જ્યાં યુદ્ધ પહેલાં 75 રુબેલ્સની કિંમત એક ડોલર હતી, તે યુદ્ધની શરૂઆતથી ભારે ઘટી છે. એક ડોલર માટે, હવે લોકોએ 113 રુબેલ્સ ચૂકવવા પડશે, જે સતત વધી રહી છે. રૂબલના ઘટતા ભાવને કારણે રશિયામાં ખાદ્યપદાર્થોથી લઈને ઈંધણ સુધીની દરેક વસ્તુની કિંમતો આસમાને પહોંચી ગઈ છે.
સુપરમાર્કેટ ટૂંક સમયમાં ખાલી થશે : એલિજાહ વુ
એલિજાહ વુએ કહ્યું હતું કે રશિયામાં બેરોજગારી પણ વધવાની છે અને સુપરમાર્કેટ ટૂંક સમયમાં ખાલી થવા જઈ રહી છે. “રશિયનો શક્ય તેટલી ઝડપથી માલ ખરીદવા અને જમા કરાવવા માટે બેંકોમાં પડેલી તેમની બચત ઉપાડી રહ્યા છે,” તેમણે કહ્યું. વસ્તુઓની કિંમતો દરરોજ વધી રહી છે, જેના કારણે લોકો શક્ય તેટલી વહેલી તકે ઓછા પૈસામાં ખરીદી અને સંગ્રહ કરવા માંગે છે. રશિયા માટે યુદ્ધની આર્થિક કિંમત ખૂબ જ મોટી છે, જેના કારણે બેરોજગારીની સમસ્યા ચોક્કસપણે વધશે. કારણ કે જો લોકો બેંકોમાંથી પૈસા ઉપાડશે તો બેંકોમાં નાણાંની અછતનો સામનો કરવો પડશે અને ઘણી બેંકો નાદાર થઈ જશે. “2021 માં, વૈશ્વિક ખાદ્યપદાર્થોના ભાવમાં 28 ટકાનો વધારો થયો, અને રશિયાએ કેટલીક મૂળભૂત ખાદ્ય વસ્તુઓ પર કિંમત મર્યાદા નક્કી કરી અને નિકાસ જકાત લાદી,” તેણી સમજાવે છે. રશિયા પરના નવા પ્રતિબંધો સામાન્ય રશિયનોના જીવનધોરણને ગંભીર અસર કરશે. જુલાઈ 2021 માં હાથ ધરવામાં આવેલા એક સર્વેક્ષણમાં જાણવા મળ્યું છે કે લગભગ 75 ટકા રશિયનોએ તેમની આવકનો લગભગ અડધો અથવા અડધાથી વધુ ખોરાક પર ખર્ચ કર્યો છે. હવે સ્થિતિ પહેલા કરતા વધુ ખરાબ છે.
મોસ્કો એક્સચેન્જ ટ્રેડિંગ રહ્યું બંધ
દરમિયાન, મોસ્કો એક્સચેન્જ સોમવાર, મંગળવારે ટ્રેડિંગ માટે બંધ રહ્યું હતું કારણ કે યુએસ ડોલર સામે રૂબલ 40 ટકા ઘટ્યો હતો. કેન્દ્રીય બેંકે કહ્યું છે કે મોસ્કો એક્સચેન્જ ખોલવા અંગેનો નિર્ણય ટૂંક સમયમાં લેવામાં આવશે. પરંતુ જો મોસ્કો એક્સચેન્જ ખુલશે તો રશિયન સિક્યોરિટીઝ વેચવા માટે વિદેશી રોકાણકારો વચ્ચે ઝપાઝપી થશે.
રશિયન માર્કેટમાંથી સ્માર્ટફોન અને કાર ગાયબ થઈ જશે
અમેરિકાની વેસ્લીયન યુનિવર્સિટીના પ્રોફેસર પીટર રટલેન્ડનું કહેવું છે કે પશ્ચિમી દેશોએ જે ઝડપ અને તીવ્રતા સાથે રશિયા પર પ્રતિબંધો લગાવ્યા છે તેની રશિયા પર તાત્કાલિક અસર થઈ છે. પ્રોફેસર રટલેન્ડ કહે છે, “વ્યાજ દરમાં વધારો રૂબલને સ્થિર કરવામાં મદદ કરી શકે છે, પરંતુ લોકો માટે તેમના વ્યવસાયો માટે ઉધાર લેવું તે ખૂબ મોંઘું હશે અને તેથી રશિયાને ઊંડી આર્થિક મંદીનો સામનો કરવો પડી શકે છે.” પ્રોફેસર કહે છે કે ટૂંક સમયમાં જ રશિયન માર્કેટમાંથી સ્માર્ટફોન અને કાર ગાયબ થઈ જશે કારણ કે રશિયા માઈક્રોચિપ્સની નવીનતમ પેઢીનું ઉત્પાદન કરવામાં અસમર્થ છે. રશિયા તાઈવાન જેવા દેશોમાંથી આ વસ્તુઓની આયાત કરે છે. તાઈવાન માઈક્રોચિપ્સનું સૌથી મોટું વૈશ્વિક ઉત્પાદક છે અને તેણે હવે રશિયા પર પણ પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. એ જ રીતે, રશિયા લગભગ 66 ટકા દવાઓ વિદેશમાંથી આયાત કરે છે.
રશિયાનું ચલણ ઘટી જવાને કારણે રશિયાની આ આયાતને પણ અસર થશે. રશિયા તેલ અને ગેસના નાણાંથી તેની આવક જાળવી રાખવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે, પરંતુ તેમ છતાં રશિયન સરકારને વધતી કિંમતો માટે સામાન્ય લોકોના ગુસ્સાનો ભોગ બનવું પડી શકે છે. રૂબલના મૂલ્યમાં અણધાર્યો ઘટાડો થયો છે. રશિયાની સેન્ટ્રલ બેંક આ ઘટાડાને રોકવા માટે શક્ય તમામ પ્રયાસો કરી રહી છે. એલિજાહ વુએ જણાવ્યું હતું કે રૂબલના ઘટતા ભાવને કારણે આયાતની કિંમતમાં વધારો થયો છે. રશિયા તેના અડધાથી વધુ વપરાશની આયાત કરે છે. ફુગાવાના કારણે રશિયાની આયાતને અસર થઈ રહી છે. બગડતી અર્થવ્યવસ્થા રશિયાના યુદ્ધ તરફ જુએ છે તે રીતે અસર કરી શકે છે. પુતિન હાલમાં આર્થિક સ્થિતિ માટે પશ્ચિમી દેશોને જવાબદાર ઠેરવી રહ્યા છે, પરંતુ હવે રશિયાના લોકો પણ તેમની વિરુદ્ધ દબાવી ભાષામાં વાત કરી રહ્યા છે. તેમનું કહેવું છે કે રશિયા પરના પ્રતિબંધોથી માત્ર તેના નાગરિકો જ પ્રભાવિત નથી થઈ રહ્યા, પરંતુ યુદ્ધના કારણે આંતરરાષ્ટ્રીય વેપારને પણ નુકસાન થયું છે, જેના કારણે વૈશ્વિક સ્તરે કિંમતો જોવા મળી રહી છે.
પ્રતિબંધોથી બચવા માટે પુતિનનો નિર્ણય
રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિને આર્થિક પ્રતિબંધોથી થતા નાણાકીય નુકસાનને રોકવા માટે ઘણા પગલાં લીધા છે. તેઓએ વિદેશમાં રોકડ મોકલવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે અને નિકાસકારોને તેમની કમાણીનો 80 ટકા રુબલમાં રૂપાંતરિત કરવાનો આદેશ આપ્યો છે. રશિયાની સેન્ટ્રલ બેંકે પણ વ્યાજ દર 9.5 ટકાથી વધારીને 20 ટકા કર્યો છે.
