વિશ્વ હજુ કોરોના (Corona) વાયરસના (Virus) ‘ડેલ્ટા’ (Delta) સ્વરૂપ સામે લડી રહ્યું છે ત્યાં ‘ઓમિક્રોન’ (Omicron) નામનો નવો વેરિયેન્ટ સામે આવી ગયો છે. કોવિડ-19નું આ નવું સ્વરૂપ ‘ડેલ્ટા’ કરતાં વધુ ચેપી અને ઘાતક છે તેમ કહી વૈજ્ઞાનિકો ચેતવી રહ્યા છે. આ નવો વેરિયેન્ટ હાલમાં દક્ષિણ આફ્રિકામાં તબાહી મચાવી રહ્યો છે. તે B.1.1 વંશનો છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) એ શુક્રવારે તેને ‘વેરિઅન્ટ ઓફ કન્સર્ન’ જાહેર કર્યો છે. એવું પણ કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ‘ઓમિક્રોન’ વેરિયેન્ટ પર રસી પણ અસરકારક સાબિત થશે નહીં. જો કે આ વિષયમાં વધુ સંશોધનની જરૂર વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે. દરમિયાન લંડન સ્થિત UCL જિનેટિક્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના એક વૈજ્ઞાનિકનું કહેવું છે કે કોરોનાનું આ પ્રકાર સૌપ્રથમ ક્યાંથી આવ્યું તે સંપૂર્ણ રીતે સ્પષ્ટ નથી. એચઆઇવી/એઇડ્સના દર્દીને રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવતી વ્યક્તિમાંથી ક્રોનિક ચેપ લાગ્યો હોઈ શકે છે. કેટલાક કેસ આફ્રિકન દેશોમાં જોવા મળ્યા છે. ચાલો તમને જણાવીએ કે કોવિડના આ નવા વેરિઅન્ટ વિશે અત્યાર સુધી પ્રાપ્ત માહિતી શું કહે છે..
- દક્ષિણ આફ્રિકામાં ફેલાયેલા કોવિડ-19નું નવા સ્વરૂપનું નામ ‘ઓમિક્રોન’ છે.
- WHOએ તેને ‘વેરિએન્ટ ઓફ કન્સર્ન’ જાહેર કર્યો છે.
- B.1.1.529 કોરોનાનું આ નવું સ્વરૂપ વંશનું છે.
- ડેલ્ટા વેરિઅન્ટ કરતાં વધુ ચેપી છે અને તેની રસી પણ બિનઅસરકારક લાગે છે.
1. કોરોનાનું આ નવું સ્વરૂપ ક્યાંથી આવ્યું? કેવી રીતે ચેપી?
‘ઓમિક્રોન’ નામનો આ વેરિયેન્ટ સૌપ્રથમ દક્ષિણ આફ્રિકાના (South Africa) બોત્સ્વાનામાં (Botswana) જોવા મળ્યો હતો. તે કોવિડના B.1.1.529 વંશનો છે. અત્યાર સુધી તેના કેસ બેલ્જિયમ, હોંગકોંગ, ઈઝરાયેલમાંથી નોંધાયા છે. હેલ્થકેર નિષ્ણાતો તેને ‘સુપર સ્ટ્રેન’ (Super Strain) કહી રહ્યા છે.
2. ‘ઓમિક્રોન’ અને ડેલ્ટા વચ્ચે શું તફાવત છે?
અત્યાર સુધીમાં વિશ્વમાં સૌથી વધુ કેસ ‘ડેલ્ટા’ વેરિઅન્ટમાંથી નોંધાયા છે. આ વેરિઅન્ટના સ્પાઇક પ્રોટીનમાં (Spic protein ) લગભગ 15 મ્યુટેશન (Mutation) જોવા મળ્યા હતા. ‘ઓમિક્રોન’ (Omicron) ના સ્પાઇક પ્રોટીનમાં 30 થી વધુ મ્યુટેશન જોવા મળ્યા છે, જે તેને વધુ ચેપી અને ઘાતક બનાવે છે. ‘ઓમિક્રોનમાં મેમ્બ્રેન પ્રોટીન (NSP6) પણ ખૂટે છે જે તેને વધુ ચેપી બનાવી શકે છે. બંને સ્વરૂપોના લક્ષણો વચ્ચે કોઈ તફાવત નથી.
3. નવા પ્રકાર સામે રસી કેટલી અસરકારક છે?
પ્રારંભિક અભ્યાસો અનુસાર આ પ્રકાર પર રસી 40 ટકા ઓછી અસરકારક છે. આ તેના સ્પાઇક પ્રોટીનમાં 32 પરિવર્તનને કારણે છે. યુકેના આરોગ્ય નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, વાયરસ R203K અને G204R પરિવર્તનને કારણે ઝડપથી નકલ કરે છે. H655Y, N679K અને P681H મ્યુટેશન તેને શરીરના કોષોમાં વધુ સરળતાથી પ્રવેશવા દે છે. N679K અને P681H ની હાજરીને કારણે, આ પ્રકાર રસીનો વધુ સારી રીતે પ્રતિકાર કરવામાં સક્ષમ છે.
4. નવા વેરિઅન્ટ પર WHOએ શું કહ્યું છે?
ડબ્લ્યુએચઓ અનુસાર, પ્રારંભિક પુરાવા સૂચવે છે કે નવા પ્રકારથી ચેપનું જોખમ અન્ય પ્રકારો કરતા ઘણું વધારે છે. WHOના કોવિડ-19 ટેકનિકલ લીડ મારિયા વાન કેરખોવે શુક્રવારે કહ્યું કે ‘ઘણા મ્યુટેશન છે અને તેમાંથી કેટલાક ચિંતાજનક છે.’ WHOએ એમ પણ કહ્યું કે નવા પ્રકારો સામે રસીઓ કેટલી અસરકારક છે તે શોધવામાં અઠવાડિયા લાગશે.
5. ‘ઓમિક્રોન’ ને લીધે વિશ્વ પર શું અસર પડી છે?
વિશ્વના ઘણા દેશોએ દક્ષિણ આફ્રિકા, બોત્સ્વાના, ઝામ્બિયા અને ઝિમ્બાબ્વે જેવા ઘણા આફ્રિકન દેશોની મુસાફરી પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. અમેરિકા, કેનેડા અને બ્રાઝિલે દક્ષિણ આફ્રિકાના પ્રદેશોના લોકોના પ્રવાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. બ્રિટન સહિત યુરોપિયન યુનિયને પણ ફ્લાઈટ્સ સ્થગિત કરી દીધી છે. સાઉદી અરેબિયા, જાપાન, રશિયા, ઓસ્ટ્રેલિયા પણ એવા દેશોમાં સામેલ છે જેમણે નવા વેરિઅન્ટને ધ્યાનમાં રાખીને ટ્રાવેલ પ્રતિબંધ લગાવ્યો છે. ભારતમાં ઈન્ટરનેશનલ ફ્લાઈટ પર પ્રતિબંધ મૂકવાની પણ માંગ છે. દિલ્હીના સીએમ અરવિંદ કેજરીવાલે આ મામલે પીએમ નરેન્દ્ર મોદીને અપીલ કરી છે.
