58 વર્ષીય ચરણજિતસિંહ ચન્ની એક દલિત શીખ છે. કૅપ્ટન અમરિંદરસિંહના મંત્રીમંડળમાં તેઓ તકનીકી શિક્ષણમંત્રી હતા. છેલ્લા કેટલાક સમયથી પંજાબમાં દલિત નેતાઓને શીર્ષ ભૂમિકા આપવાની ચર્ચા હતી. છે, અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ જો બાઇડને બ્રિટન અને ઑસ્ટ્રેલિયા સાથે એક સમજૂતી કરીને દુનિયાને ખળભળાવી મૂકી છે. અમેરિકા, બ્રિટન અને ઑસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે સુરક્ષાક્ષેત્રે સહયોગ માટે થયેલી સમજૂતીને ઑક્સ નામ આપવામાં આવ્યું છે.ઑક્સ સમજૂતી પર ચીન સહિત યુરોપીય સંઘ અને ફ્રાન્સે વાંધો ઉઠાવ્યો છે. ચીને આ સમજૂતી અંગે ટિપ્પણી કરતાં ભારતને પણ નિશાન બનાવ્યું છે.
અમેરિકા, બ્રિટન અને ઑસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે સુરક્ષાક્ષેત્રે સહયોગ માટે થયેલી સમજૂતીને ઑક્સ નામ આપવામાં આવ્યું છેજ્યાં ફ્રાન્સે તો ઑસ્ટ્રેલિયા પર પીઠમાં ઘા કરવાનો આરોપ મૂક્યો છે. ત્યાં ચીનનું કહેવું છે કે ભારત પર આની મનોવૈજ્ઞાનિક અસર થશે.ત્યારે ચીનના સરકારી મીડિયા ગ્લોબલ ટાઇમ્સે ઑસ્ટ્રેલિયા અને વૉશિંગ્ટનના સંબંધની ટીકા કરતાં લખ્યું કે લાગે છે કે વૉશિંગટન, ઑસ્ટ્રેલિયાને સ્પેશિયલ ટ્રીટમેન્ટ આપી રહ્યું છે. ભારત અને જાપાનની જેમ ઑસ્ટ્રેલિયા પણ ક્વૉડ દેશોમાં સામેલ છે પરંતુ લાગે છે કે તેમણે આ બંને દેશોની સરખામણીમાં ઑસ્ટ્રેલિયાને ખાસ મહત્ત્વ આપવામાં આવી રહ્યું છે. 24 સપ્ટેમ્બરના અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ જો બાઇડન વ્હાઇટ હાઉસમાં ક્વૉડ લીડર્સ સમિટની મેજબાની કરશે.
ઑકસ સમજૂતીથી હિંદ-પ્રશાંત ક્ષેત્રમાં ઑસ્ટ્રેલિયા પરમાણુસંચાલિત પનડૂબી મેળવી શકશે.ગ્લોબલ ટાઇમ્સના સમાચાર મુજબ ઑકસ સમજૂતીની જાપાન અને ભારત પર ‘મનોવૈજ્ઞાનિક અસર’ પડશે.આગળ કહેવાયું છે કે ઑકસ સમજૂતીથી સમજી શકાય છે કે ઑસ્ટ્રેલિયા પ્રત્યે અમેરિકાનું વર્તન જાપાન અને ભારતની સરખામણીમાં તદ્દન અલગ છે.ગ્લોબલ ટાઇમ્સના સમાચાર અનુસાર હિંદ-પ્રશાંત મહાસાગરમાં અમેરિકાની રણનીતિમાં ઑસ્ટ્રેલિયા કેન્દ્રમાં છે, જેના પશ્ચિમમાં હિંદ મહાસાગર અને પૂર્વમાં પ્રશાંત મહાસાગર છે.પૃથ્વીના ઉત્તર ગોળાર્ધમાં અમેરિકાનાં કેટલાંક સૈનિક ઠેકાણાં અને સહયોગી છે પરંતુ દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં તેનું વૈશ્વિક સ્તરનું કૂટનીતિ અંગેનું ગઠબંધન નબળું છે.
ઑકસ સમજૂતીથી હિંદ-પ્રશાંત ક્ષેત્રમાં ઑસ્ટ્રેલિયા પરમાણુસંચાલિત પનડૂબી મેળવી શકશે.આ વખતે અમેરિકાએ ઑસ્ટ્રેલિયાની સાથે રાજકીય લાભને વધારે મજબૂત કરવા માટે ઑક્સ સમજૂતીના માધ્યમથી આ દિશામાં પગલું લીધું છે.ગ્લોબલ ટાઇમ્સ મુજબ, અમેરિકા ભારતને ફસાવવાનો પ્રયત્ન કરી રહ્યું છે. વૉશિંગટનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય પોતાની એશિયા-પ્રશાંત કૂટનીતિને પશ્ચિમની તરફ હિંદ મહાસાગર સુધી પ્રભાવી બનાવવાનો છે.જોકે ભારત પોતાની ઍક્ટ ઇસ્ટ નીતિને મહત્ત્વ આપે છે. બની શકે કે વૉશિંગ્ટન અને નવી દિલ્હીના સમાન હિત હોય પરંતુ બંને પક્ષો વચ્ચે કેટલાક મુદ્દા પર કેટલાક મતભેદ પણ છે.
અમેરિકા અને બ્રિટન ચીનથી કેમ ડરે છે? શું પ્રશાંત મહાસાગર છે નવું સમરાંગણ?ચીનના સરકારી મીડિયા ગ્લોબલ ટાઇમ્સે લખ્યું છે કે ભારત પર આ સમજૂતીની મનોવૈજ્ઞાનિક અસર થશે અખબાર લખે છે કે ભારતે હાલનાં વર્ષોમાં ઘણું નિકટ રહીને અમેરિકાનું અનુસરણ કર્યું છે પરંતુ લાગે છે કે અમેરિકાએ વારંવાર ભારતને નિરાશ કર્યું છે.આગળ કહેવામાં આવ્યું છે કે, તેના પરિણામમાં હવે એવા પ્રશ્નો ઊભા થઈ રહ્યા છે કે શું અમેરિકા શરત વગર ભારતને સંકટના સમયમાં સમર્થન આપશે કે કેમ. આવી આશંકાને જોતાં જ ભારત, ઑસ્ટ્રેલિયાની જેમ પૂર્ણ રીતે અમેરિકાના પક્ષમાં નહીં ઝૂકે.વૉશિંગ્ટન અને નવી દિલ્હીની અલગ-અલગ રાજકીય જરૂરિયાતો છે.
ભારત,અમેરિકાનું બીજું સહયોગી નથી બનવા માગતું પરંતુ તે વધુ એક અમેરિકા જ બનવા માગે છે. જાપાનની વાત કરીએ તો જાપાન માટે અમેરિકાની સાથ ગઠબંધન લાભદાયક હોઈ શકે છે. જોકે જાપાની રાજનીતિક અને કાયદાકીય શરતો અમેરિકા સાથે મેળ ખાતી નથી. ઑકસ સમજૂતી હેઠળ તકનીકી અને આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સના સહયોગ પર સહમતી થઈ છે.ગ્લોબલ ટાઇમ્સ અનુસાર કેટલાક વિશ્લેષકો માને છે કે અમેરિકા ઑસ્ટ્રેલિયાને પોતાની સૈન્ય તાકાત વિકસિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે અને તેને એશિયામાં અમેરિકા ‘ગાર્ડ ડૉગ’ બનાવી શકે છે.
ફ્રાન્સે અમેરિકા અને ઑસ્ટ્રેલિયાથી પોતાના રાજદૂતોને પાછા કેમ બોલાવ્યા?n જાણકારો માને છે કે આ નવી સમજૂતીથી એશિયા-પ્રશાંત ક્ષેત્રમાં ચીન સામે મુકાબલો કરવા માટે કરાઈ છેચીને અમેરિકા, બ્રિટન અને ઑસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે થયેલી ઐતિહાસિક સુરક્ષાક્ષેત્રની સમજૂતી ઑક્સની ટીકા કરી હતી અને તેને ગેરજવાબદાર ગણાવી હતી. ચીને કહ્યું હતું કે આ નાની વિચારસરણીનો દાખલો છે.ચીને અમેરિકા, બ્રિટન અને ઑસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે થયેલી સમજૂતી અંગે કહ્યું કે આ શીતયુદ્ધની માનસિકતાને દર્શાવે છે.
આની પહેલાં બ્રિટન, અમેરિકા અને ઑસ્ટ્રેલિયાએ એક વિશેષ સુરક્ષા સમજૂતની જાહેરાત કરી હતી.આ સમજૂતી હેઠળ અમેરિકા, ઑસ્ટ્રેલિયાને પરમાણુ પનડુબ્બીની તકનીક પણ ઉપલ્બધ કરાવશે. જાણકારો માને છે કે આ નવી સમજૂતીથી એશિયા-પ્રશાંત ક્ષેત્રમાં ચીન સામે મુકાબલો કરવા માટે કરાઈ છે.આ ક્ષેત્ર વિવાદનું કારણ છે અને ત્યાં તણાવ બનેલો છે. ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા ઝાઓ લિઝિયાને કહ્યું, આ કારણોથી જ હથિયારોના આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે પ્રસાને રોકવાના પ્રયત્નો પર ફટકો પડશે.તેમણે અમેરિકા, બ્રિટન અને ઑસ્ટ્રેલિયા વચ્ચે થયેલી આ રક્ષા સમજૂતીની ટીકા કરતા કહ્યું કે આ શીતયુદ્ધની માનસિકતાને દર્શાવે છે.
