દેશમાં કોરોના રસીકરણ (Corona vaccine) શરૂ થયાને છ મહિનાથી વધુ સમય વીતી ગયા છે. આવી સ્થિતિમાં, એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવી હતી કે રસીના ઉત્પાદન (Vaccine production) માં વધારા સાથે, તેમના ભાવમાં વધુ ઘટાડો થઈ શકે છે, પરંતુ આવું થયું નથી, કારણ કે કેન્દ્ર સરકાર પર પહેલા કરતાં ખર્ચ વધ્યો છે.
આ વર્ષે જાન્યુઆરીમાં સરકારે ફાર્મા કંપનીઓ સાથે જુલાઈ સુધીના ભાવ નક્કી કર્યા હતા. તે સમય દરમિયાન કોવિશિલ્ડ (Covishield)ની માત્રા 200 રૂપિયા અને કોવેક્સિન (Covaxine) 206 રૂપિયા નક્કી કરવામાં આવી હતી, પરંતુ હવે નવી કિંમતો હેઠળ આ કિંમત 205 અને 215 રૂપિયા થઈ ગઈ છે. એટલે કે, કોવિશિલ્ડ રસીના શીશી (શીશીમાં દસ ડોઝ) પર, સરકારે 50 રૂપિયા વધુ ચૂકવવા પડે છે, જ્યારે કોવેક્સિનની શીશી પરનો ખર્ચ 180 રૂપિયા (શીશીમાં 20 ડોઝ) સુધી પહોંચી ગયો છે.
હવે સરકારે આ ભાવો પર એક નવો ઓર્ડર મૂકવો પડશે. આરોગ્ય મંત્રાલય તરફથી પ્રાપ્ત માહિતી અનુસાર, 16 જુલાઇએ, કેન્દ્ર સરકારે ભારતની સીરમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટને કોવિશિલ્ડની રસીના 37.5 કરોડ ડોઝનો ઓર્ડર આપ્યો હતો. જ્યારે ભારત બાયોટેકને 28.5 કરોડના ડોઝ માટે ઓર્ડર મળ્યો છે. આ પાછળનું એક મોટું કારણ એ માનવામાં આવે છે કે હાલ સરકારી કેન્દ્રોમાં કુલ રસી પુરવઠાના 75 ટકા જ ડોઝ છે. ભરત બાયોટેકની કોવેક્સિન સ્વદેશી છે, તેમ છતાં તે કોવિશિલ્ડ કરતા મોંઘી છે. લાંબા સમય પછી પણ, જ્યાં એક તરફ કોવેક્સિનનું ઉત્પાદન હજી ધીમી ગતિએ ચાલી રહ્યું છે. બીજી તરફ, સરકાર અને સામાન્ય માણસ માટે તેના દરો મોંઘા છે કારણ કે આ દિવસોમાં ખાનગી રસીકરણ કેન્દ્રોમાં પણ તે સૌથી મોંઘી રસી છે.
સરકારે ક્યારે-ક્યારે રસી મગાવી
કેન્દ્ર સરકારે રસીની ખરીદી માટેનો પ્રથમ ઓર્ડર આ વર્ષે 10 જાન્યુઆરીએ આપ્યો હતો. તે દરમિયાન 1.1 કરોડ અને કોવેક્સિનના 55 લાખ ડોઝનો ઓર્ડર આપવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ આ પછી ફેબ્રુઆરીમાં 3 વખત (3, 10 અને 24 ફેબ્રુઆરી) ઓર્ડર આપવામાં આવ્યો, જે અંતર્ગત કોવિશિલ્ડમાં 4.50 કરોડ ડોઝ શામેલ હતા પરંતુ કોવેક્સિનના ફક્ત 45 લાખ ડોઝ શામેલ કરવામાં આવ્યા હતા. આ પછી, અનુક્રમે 12 માર્ચ, 5 મે અને 16 જુલાઇના રોજ 12, 16 અને 66 કરોડ ડોઝ માટે ઓર્ડર મૂકવામાં આવ્યા છે. અત્યાર સુધીમાં સરકારે માત્ર બે કંપનીઓને 100 કરોડ ડોઝનો ઓર્ડર આપ્યો છે, જેમાંથી એકલા સીરમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઈન્ડિયા પાસે 64.1 કરોડ ડોઝનો ઓર્ડર છે. જ્યારે ભારત બાયોટેક પાસે માત્ર 36.5 કરોડ ડોઝ માટે ઓર્ડર છે.
આઈસીએમઆરને પાંચ ટકા નફો મળી રહ્યો છે
ભારત બાયોટેકની કોવેક્સિન પ્રથમ દેશી કોરોના રસી છે. તેને નવી દિલ્હી સ્થિત ભારતીય તબીબી સંશોધન પરિષદ (આઈસીએમઆર) દ્વારા તૈયાર કરાઈ છે. આ રસી અંગેના એમઓયુ મુજબ, આઇસીએમઆરને કોવેક્સિનના દરેક ડોઝ પર પાંચ ટકાનો નફો મળવાની ખાતરી છે. આઈસીએમઆરને વર્ષમાં બે વાર (6 મહિને) આ નફો મળશે.
