ઑપ્શનલ પ્રેક્ટિકલ ટ્રેનિંગ (ઓપીટી) એ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં અભ્યાસ કરતા વિદ્યાર્થીઓ માટે અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યા પછી સંબંધિત કાર્યનો અનુભવ મેળવવાની તક છે. F-1 વિઝા એવા વિદ્યાર્થીઓને આપવામાં આવે છે જેઓ અંડરગ્રેજ્યુએટ અથવા પોસ્ટગ્રેજ્યુએટ ડિગ્રી મેળવવા માટે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની મુસાફરી કરે છે. ઓપીટી તમને તમારા અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યા પછી તરત જ તે જ વિઝા પર 12 મહિના સુધી ત્યાં રહેવા અને કામ કરવાની મંજૂરી આપે છે.
તમારો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યાના 90 દિવસની અંદર તમારે રોજગાર અધિકૃતતા દસ્તાવેજ (EAD) માટે અરજી કરવી આવશ્યક છે. એકવાર તમે તે મેળવી લો પછી તમને એક વર્ષ માટે વર્ક પરમિટ મળશે. આ વર્ષ દરમિયાન વિદ્યાર્થીઓ કામ કરી શકે છે, ઇન્ટર્નશિપ કરી શકે છે અથવા સ્વયંસેવક તરીકે સેવા આપી શકે છે. જોકે, જે વિદ્યાર્થીઓએ STEM (વિજ્ઞાન, ટેકનૉલૉજી, ઍન્જિનિયરિંગ અને ગણિત) વિષયોનો અભ્યાસ કર્યો હોય તેમને એક વર્ષ પછી 24 મહિના અથવા બે વર્ષ માટે ઓપીટી કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવતી હોય છે.
જો તમને આ 36 મહિનાની અંદર H1B વિઝા સ્પૉન્સર કરતી નોકરી મળે અને તમે લોટરીમાં વિઝા જીતી જાઓ, તો તમે યુએસમાં રહી શકો છો અને કામ ચાલુ રાખી શકો છો. નહિંતર, 36 મહિના પછી વિદ્યાર્થી વિઝા સંપૂર્ણપણે રદ થઈ જાય અને વિદ્યાર્થીઓએ પોતાના દેશમાં પાછા ફરવું પડે છે. જે વિદ્યાર્થીઓ STEM માં નથી, જેમ કે અર્થશાસ્ત્ર, ઇતિહાસ, અંગ્રેજી સાહિત્ય વગેરે વિષયોનો અભ્યાસ કરતા હોય તેમને ફક્ત એક વર્ષનો ઓપીટી મળશે. આ દરમિયાન તેમણે H1B નોકરીઓ શોધવી પડે છે. દિવ્યા (નામ બદલ્યું છે) એ બિંગહામ્ટન યુનિવર્સિટી, ન્યૂ યૉર્કમાંથી માસ્ટર્સ ડિગ્રી પૂર્ણ કરી છે અને હાલમાં તેઓ તેમના ઓપીટી સમયગાળા દરમિયાન કાર્યરત છે. તેમનું માનવું છે કે ઓપીટી રદ કરવું એ અમેરિકામાં પહેલાંથી જ અભ્યાસ કરી રહેલા લોકોને મોટો અન્યાય હશે.
દિવ્યાએ કહ્યું, “માસ્ટર્સ કરીને ઘરે પાછા જવાનો કોઈ અર્થ નથી. ભારતમાં, MTech કે MS હવે બહુ મહત્ત્વ ધરાવતા નથી. ત્યાં પણ કંપનીઓ ફક્ત નોકરીના અનુભવને જ જુએ છે.” તેમણે ચિંતા વ્યક્ત કરી કે જો ભવિષ્યમાં અમેરિકા આવતા વિદ્યાર્થીઓને ઓપીટી નહીં મળે, તો તેઓ પોતે જ નક્કી કરશે કે અહીં આવવું કે નહીં, પરંતુ જે વિદ્યાર્થીઓ પહેલાંથી જ આવી ગયા છે તેમને બે વર્ષમાં પાછા ફરવાનું કહેવું અન્યાય છે. ‘ઘણા દુરુપયોગ કરનારાઓ છે’ જ્યૉર્જ વૉશિંગ્ટન યુનિવર્સિટીના ભૌતિકશાસ્ત્રના પ્રોફેસર અરુણે જણાવ્યું હતું કે ઘણા લોકો ઓપીટી શું છે તે સમજી શકતા નથી અને કેટલાક તેનો દુરુપયોગ કરી રહ્યા છે.
પ્રોફેસર અરુણે સમજાવ્યું, “ઓપીટીનો હેતુ ડિગ્રીના ક્ષેત્રમાં કાર્ય અનુભવ મેળવવાનો છે. ઘણા લોકો માટે તેમણે જે વિષયનો અભ્યાસ કર્યો છે તે ઓપીટીમાં કરેલી નોકરી કરતા અલગ હોય છે. H1B પ્રાયોજિત નોકરી ન મળે ત્યાં સુધી તેમને કંઈક કરવું પડે છે, તેથી તેઓ સ્વયંસેવક તરીકે કંપનીમાં જોડાય છે. કેટલાક લોકો નકલી પ્રમાણપત્રોનો પણ ઉપયોગ કરે છે. તેઓ નકલી પ્રમાણપત્રોનો ઉપયોગ કરે છે કારણ કે તેમને બતાવવાનું હોય છે કે તેઓ નોકરી કર્યા વિના તેમના વિઝા સ્ટેટસને જાળવી રાખવા માટે કંઈક કરી રહ્યા છે.” તેમણે કહ્યું કે મોટાભાગના લોકો જે અમેરિકામાં અભ્યાસ કરવા આવે છે અને પછી એપીટી સમયગાળા પછી પાછા ફરે છે, જ્યારે કેટલાક જે H1B પર આવે છે અને અહીં કાર્યબળમાં રહે છે, તેઓ કાર્યરત રહે છે.
અરુણે કહ્યું, “જો ત્રણ લાખ વિદ્યાર્થીઓ અભ્યાસ માટે આવે છે, તો ફક્ત 65,000 H1B વિઝા જ મળશે. આનો અર્થ એ છે કે બાકીના બધાને ઘરે જવું પડશે. જો ઓપીટી લાગુ કરવામાં આવે તો પણ દરેકને નોકરી મળશે તેની કોઈ ગેરંટી નથી.” જોકે, પ્રોફેસર અરુણ માને છે કે ઓપીટી રદ કરવાથી ફક્ત તે વિદ્યાર્થીઓ જ વંચિત રહેશે જેઓ નિષ્ઠાપૂર્વક પ્રયાસ કરે છે. “તેઓ અહીં વિચાર્યા વગર આવે છે. જ્યારે તેઓ અહીં આવે છે અને કોર્સમાં જોડાય છે, ત્યારે તેમને અભ્યાસમાં મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડે છે.”
“તેઓ પોતાની જાતે નોકરી મેળવી શકતા નથી. તેઓ ઓપીટીમાં ત્રણ વર્ષ સુધી અહીં-ત્યાં પાર્ટટાઇમ નોકરીઓ કરીને થોડા પૈસા કમાય છે.” દિવ્યાએ કહ્યું, “તેમણે જે શિક્ષણ મેળવ્યું છે તેનો તેમની નોકરી સાથે કોઈ સંબંધ નથી હોતો. ત્રણ વર્ષ પછી તેઓ તેમનો વિઝા સ્ટેટસ ગુમાવવાનું ટાળવા માટે ફરીથી પીએચડીમાં જોડાય છે. આ બધું જોતાં તે સારું લાગે છે કે નિયમો કડક છે. પરંતુ પ્રામાણિક લોકો પણ આના કારણે પીડાય છે.” પ્રોફેસર અરુણ માને છે કે સેનેટમાં ઓપીટી રદ બિલ પસાર કરવું મુશ્કેલ બનશે. અમેરિકામાં રહેતા લગભગ 50 ટકા આંતરરાષ્ટ્રીય વિદ્યાર્થીઓ જેમના વિઝા તાજેતરમાં રદ કરવામાં આવ્યા હતા તે ભારતીય હતા. અમેરિકન ઇમિગ્રેશન લોયર્સ એસોસિએશન (AILA)એ આ માહિતી આપી છે કે, વિદ્યાર્થીઓ, વકીલો અને યુનિવર્સિટી સ્ટાફ પાસેથી આ કેસોના 327 અહેવાલો એકત્રિત કર્યા.
અહેવાલો અનુસાર, 17મી એપ્રિલના રોજ બહાર પાડવામાં આવેલા એક અહેવાલમાં AILA એ જણાવ્યું હતું કે, જે વિદ્યાર્થીઓના વિઝા રદ કરવામાં આવ્યા હતા તેમાંથી અડધા ભારતના હતા જ્યારે 14 ટકા ચીનના હતા, જ્યારે અન્ય મુખ્ય દેશોમાં દક્ષિણ કોરિયા, નેપાળ અને બાંગ્લાદેશનો સમાવેશ થાય છે. 2023-24માં અમેરિકા આવનારા આંતરરાષ્ટ્રીય વિદ્યાર્થીઓમાં ભારતીયો સૌથી મોટો જૂથ છે. 2023-24માં 11,26,602 આંતરરાષ્ટ્રીય વિદ્યાર્થીઓમાંથી 3,31,602 વિદ્યાર્થીઓ ભારતના હતા. ત્યારબાદ 2.77 લાખ ચીની વિદ્યાર્થીઓ હતા.
આ વિદ્યાર્થીઓમાંથી 50 ટકા ઓપ્શનલ પ્રેક્ટિકલ ટ્રેનિંગ (OPT) પર હતા, એટલે કે તેઓ સ્નાતક થયા છે અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં કાર્યરત છે. OPT F1 વિઝા પર અમેરિકામાં રહેતા આંતરરાષ્ટ્રીય વિદ્યાર્થીઓને 12 મહિના સુધી કામ કરવાની મંજૂરી આપે છે, અને પછી વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી, એન્જિનિયરિંગ અને ગણિત સહિતના STEM ક્ષેત્રોના કિસ્સામાં તેને 24 મહિના સુધી લંબાવવામાં આવે છે. આ અહેવાલો વિઝા રદ કરવા અને સમાપ્ત કરવાના મનસ્વી સ્વભાવનું ચિંતાજનક ચિત્ર રજૂ કરે છે.
