સંવેદનશીલતા, રોજિંદા નારીવાદ અને સંપૂર્ણ સામાન્ય સમજના પ્રતિભાવમાં માતાઓ અને શ્રીમતી પરનો પ્રતિબંધ મિસ યુનિવર્સ માટે ઉઠાવી લેવામાં આવ્યો છે … વાર્ષિક આંતરરાષ્ટ્રીય સૌંદર્ય સ્પર્ધા મિસ યુનિવર્સ માતાઓ અને પરિણીત મહિલાઓને સ્પર્ધામાં ભાગ લેવાની મંજૂરી આપશે. મિસ યુનિવર્સ સૌંદર્ય સ્પર્ધાના નિયમો ફકત અપરિણીત મહિલાઓ અને 18 થી 28 વર્ષની વયની બાળકો વિનાની મહિલાઓને સ્પર્ધામાં ભાગ લેવાની મંજૂરી આપે છે. વિજેતાઓ પણ સિંગલ રહેવાની અને મિસ યુનિવર્સ તરીકે તેમના શાસન દરમિયાન ગર્ભવતી થવાનું ટાળે તેવી અપેક્ષા રાખવામાં આવતી હતી.
દર વર્ષે મિસ યુનિવર્સ સ્પર્ધામાં લગભગ 80 દેશોની સ્પર્ધકો ભાગ લે છે. પેજન્ટ એ જ નામની સંસ્થા દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે. આ ઇવેન્ટ દુનિયાના 160 જેટલા દેશોમાં પ્રસારિત થાય છે. પ્રથમ મિસ યુનિવર્સ સૌંદર્ય સ્પર્ધા 1952માં કેલિફોર્નિયાના લોંગ બીચમાં યોજાઈ હતી. ફિનલેન્ડની આર્મી કુસેલાએ પ્રથમ ટાઇટલ જીત્યું હતું, તેણીનો કાર્યકાળ પૂરો થાય તે પહેલાં લગ્ન કરવા માટે તાજ છોડી દીધો હતો! વર્ષોથી બલ્કે 7 દાયકાથી લાંબા સમય સુધી જ્યારે સૌંદર્ય સ્પર્ધાઓમાં ભાગ લેતી યુવતીઓની વાત આવે ત્યારે લગ્ન અને માતૃત્વ સખત અડચણ હતા. જ્યારે સુંદરતાની વાત આવે ત્યારે તે દિવસો અભ્યાસક્રમ માટે ખૂબ અગત્યના ગણાતા. સમય ઘડિયાળની જેમ સ્ત્રીઓ માટે ટિક ટિક કરતો રહ્યો છે જેમ તે પુરુષો માટે ક્યારેય ન હતો!
યૌવનનું આકર્ષણ સ્પર્ધામાં નિયમોથી બંધાયેલું રહેતું.તે ચોક્કસ જન્મદિવસ પર એક જ ધક્કે જૂની ગણાઈ જતી! તેઓ 30 વર્ષનાં થયાં કે બાળકને જન્મ આપ્યો, તે જ ક્ષણે તેમનું જીવન જાણે બદલાઈ જતું, સમાજની નજર સમક્ષ જાણે અદૃશ્ય અને અપ્રસ્તુત જેવા બની ગયા. સૌંદર્ય સ્પર્ધાઓ કોણ પ્રવેશી શકે તેના પર બારકોડ મૂકીને આ વયવાદી માનસિકતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. પાત્રતાની ઝાકળ યૌવનની બાબત હતી. બિકીની રાઉન્ડથી લઈને બોલગાઉન વન સુધી બેચલર સ્ટેટસ ફરજિયાત હતું! હવે લિંગ સંવેદનશીલતા, રોજિંદા નારીવાદ અને સંપૂર્ણ સામાન્ય સમજના પ્રતિભાવમાં આગામી વર્ષથી મિસ યુનિવર્સ ટાઈટલ માટે માતાઓ અને શ્રીમતી પરનો પ્રતિબંધ હટાવી લેવામાં આવ્યો છે. ગમે તો પતિ અને બાળકો હોઈ શકે છે, પરંતુ જો ઉંમર 18 થી 28 વર્ષની વચ્ચે હોય તો અરજી કરો! તેઓ જે નિયમો બદલી રહ્યા છે તેમાં સ્પર્ધકોની વૈવાહિક અને માતાપિતાની સ્થિતિ અવરોધરૂપ રહેશે નહીં.
સ્ત્રીઓને આપવામાં આવેલ કડક વય વિભાગીકરણ એ દંતકથાને રેખાંકિત કરે છે. તેઓ લગ્ન પહેલાના દિવસોમાં તેમના શ્રેષ્ઠ દેખાવમાં હોય છે, સુંદરતા કિશોરાવસ્થા અને હનીમૂન વચ્ચે ક્યાંક ટોચ પર હોય છે. ગર્ભિત માન્યતા એ હતી કે નારી એક વાર ‘સ્થાયી’ થઈ જાય પછી તેમનો દેખાવ ગુમાવી દે છે! વ્યવસ્થામાં આમ, વિવાહિત સ્ત્રીઓ માટે અલગ-અલગ સૌંદર્ય સ્પર્ધાઓ હતી, શીર્ષકમાં ‘શ્રીમતી’ ઉપસર્ગનો ઉપયોગ થતો હતો. જેથી શ્રીમતી કોચી, શ્રીમતી ચંદીગઢ અને શ્રીમતી નાસિક એક કપ ચા માટે ગંભીર, પરિપક્વ મહિલાઓને મળી શકે જે શ્રેષ્ઠ ડિટર્જન્ટ વિશે જાણે છે! એકલતાને સદગુણ કે દુર્ગુણની જેમ વર્તવું એ એક જૂનો ખ્યાલ છે. નવી માન્યતા પ્રમાણે મહિલાઓને જીવન દ્રષ્ટિકોણનો ખ્યાલ છે. માનવીનાં અંગત નિર્ણયો તેમની સફળતામાં અવરોધ ન હોવા જોઈએ એવું પેજન્ટ લોકોએ તેમનાં મેમોમાં સ્પષ્ટ કર્યું છે. ખરેખર આ નિયમ યુગો પહેલાં સુધારવો જોઈતો હતો પણ કદી ન કરતાં મોડું સારું!
મિસ યુનિવર્સ ૨૦૨૦ એન્ડ્રીયા મેઝાનું કહેવું હતું ‘તે સમય હતો જ્યારે સ્પર્ધાઓ બદલાઈ ગઈ હતી અને પરિવારો સાથે મહિલાઓ સહમત હતી. એવી ઘણી સ્ત્રીઓ છે કે જેમણે નાની ઉંમરે લગ્ન કર્યાં છે અથવા ૨૦ વર્ષે માતા બની છે અને તેઓ હંમેશાં મિસ યુનિવર્સમાં ભાગ લેવા માંગતી હતી પરંતુ નિયમોને કારણે તે બની શકી નથી. નિયમમાં ફેરફાર સામાન્ય અસંતુલનની અચાનક સમજણને પ્રતિબિંબિત કરે છે પરંતુ ભવિષ્યમાં સ્પર્ધાને પણ પ્રેરિત કરે છે જ્યાં ખાનગી જીવન માત્ર એટલું જ ખાનગી છે’ તાજમાં હજી પણ મહત્ત્વપૂર્ણ આંકડાઓની સખત ચકાસણી અને દ્વિ-પરિમાણીય કમરલાઇન અને સંપૂર્ણ હેરડાઈઝની કડક તપાસનો સમાવેશ થશે, પરંતુ ઓછામાં ઓછી તમામ મહિલાઓને તેમની પત્ની અથવા માતાને ધ્યાનમાં લીધા વિના સમાન વર્તન કરવામાં આવશે.
અત્યાર સુધીના નિયમો ‘અવાસ્તવિક’ હતા.કેટલાંક લોકો આ નિયમ બદલવા માંગતા ન હતા કારણ કે તેઓ સંબંધ માટે ઉપલબ્ધ એક સુંદર સ્ત્રીને જોવાની ઈચ્છા ધરાવતા હતા. તેઓ હંમેશા એવી સ્ત્રીને જોવા માગતા હતા કે જે બહારથી એકદમ પરફેક્ટ દેખાય! વૈવાહિક અને માતા-પિતાની સ્થિતિ હવે સ્પર્ધાના સ્પર્ધકો માટે યોગ્યતાનો માપદંડ રહેશે નહીં. નવા નિયમની શરૂઆત 2023માં યોજાનારી 72મી મિસ યુનિવર્સ સ્પર્ધામાં થશે.
ગુજરાતી કવિ કલાપીએ સૌંદર્યની સરળ વ્યાખ્યા કરી છે.
સૌંદર્ય વેડફી દેતા ના ના સુંદરતા મળે,
સૌંદર્ય પામવા માટે સુંદર બનવું પડે.
