કોરબા: હોળી રંગોનો તહેવાર છે. આખા દેશમાં આ તહેવાર ખુબ જ આનંદ પૂર્વક ઉજવવામાં આવે છે. પરંતુ તમને જાણીને આશ્ચર્ય લાગશે કે દેશમાં કેટલાક એવા સ્થળો છે કે જ્યાં 150 વર્ષોથી હોળીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવતો નથી. ન તો હોલિકા દહન છે કે ન તો રંગોથી હોળીની ઉજવણી થાય છે. હોળી ન ઉજવવાનું કારણ પણ ઘણું વિચિત્ર છે. આ લોકોનું એવું માનવું છે કે હોળી રમવાથી દેવી-દેવતાઓ ક્રોધિત થાય છે.
છત્તીસગઢના કોરબા જિલ્લામાં એવા 2 ગામ છે જ્યાં છેલ્લા 100-150 વર્ષથી લોકોએ રંગ ઉડાડ્યો નથી. સવાલ એ છે કે આખરે આવું કેમ થયું જેના કારણે લોકો હોળી નથી મનાવી રહ્યાં ? ગ્રામજનો હોળીની ઉજવણી ન કરવા પાછળનું કારણ માતા દેવીના ક્રોધને ગણાવે છે. કોરબા જિલ્લામાં એવા બે ગામો છે જે વર્ષોથી હોળીનો તહેવાર રંગહીન ઉજવે છે. આ ગામડાઓમાં હોળીના દિવસે વાનગીઓ બનાવવામાં આવે છે, પરંતુ ગામડાઓમાં હોલિકા દહન કરવામાં આવતું નથી અને રંગો પણ ઉડાવવામાં આવતા નથી.
150 વર્ષથી હોળીનો તહેવાર ઉજવાયો નથી
જિલ્લાનું પહેલું ગામ ખરહરી છે, જે કોરબા જિલ્લાથી 35 કિમીના અંતરે મા મદવરાણીના મંદિરની નજીક પર્વતોની નીચે આવેલું છે. આ ગામમાં છેલ્લા 150 વર્ષથી હોળીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવતો નથી. ગામના વડીલોનું માનવું છે કે તેમના જન્મના ઘણા સમય પહેલાથી આ ગામમાં હોળી ન ઉજવવાનો રિવાજ હતો. આ ગામમાં લગભગ 650 થી 700 લોકો રહે છે.
ગામના લોકોને ભારે નુકશાન થયું હતું
ગામના વડીલોના જણાવ્યા મુજબ વર્ષો પહેલા અહીં ભીષણ આગ લાગી હતી. ગામમાં સ્થિતિ બેકાબૂ બની હતી અને આખા ગામમાં રોગચાળો ફેલાઈ ગયો હતો. આ દરમિયાન ગામના લોકોને ભારે નુકસાન થયું હતું અને સર્વત્ર અશાંતિનો માહોલ હતો. આવી સ્થિતિમાં, ગામના એક બૈગા (હકીમ)ના સ્વપ્નમાં, દેવી મા મદવરાણી આવી અને બૈગાને આ દુર્ઘટનાથી બચવાનો માર્ગ જણાવ્યો. તેમણે કહ્યું કે જો ગામમાં હોળીનો તહેવાર ક્યારેય ઉજવવામાં ન આવે તો અહીં શાંતિ પાછી આવી શકે છે. ત્યારથી આ ગામમાં ક્યારેય હોળીનો તહેવાર ઉજવાયો નથી. ગ્રામજનોએ જણાવ્યું કે અહીં ન તો હોલિકા દહન થાય છે કે ન તો રંગો ઉડાડવામાં આવે છે, હોળીના નામે માત્ર વાનગીઓ બનાવવામાં આવે છે.
બીજા ગામમાં જઈને હોળી ઉજવો
લોકો આજે પણ માને છે કે નિયમો તોડવાથી જે લોકો રંગો સાથે રમે છે તેમના પર માતાનો પાયમાલ પડે છે અને તેઓ બીમાર થઈ જાય છે. ચહેરા અને શરીર પર પિમ્પલ્સ નીકળી જાય છે અને પૂજા-વિધિ પછી જ બધું ઠીક થઈ જાય છે. તેથી જ ગામના વડીલોથી લઈને બાળકો સુધી બધા નિયમોનું પાલન કરે છે. હવે ગામમાં આવતા નવા લોકો આ પરંપરાઓને ધ્યાનમાં રાખીને બીજા ગામમાં જઈને હોળીની ઉજવણી કરી રહ્યા છે. ખાસ કરીને લગ્ન કર્યા પછી આવતી મહિલાઓએ તેમના મામાના ઘરે જઈને હોળી ઉજવવાનું મન થાય છે. ગામના શિક્ષકના કહેવા પ્રમાણે, બાળકો પણ વડીલોની વાતથી એટલા ડરે છે કે તેઓ હોળી ઉજવવા માંગતા નથી.
હોળી રમવાથી દેવી-દેવતાઓ ક્રોધિત થાય છે
જિલ્લાનું બીજું ગામ ધમંગુડી છે, જે કોરબાથી લગભગ 20 કિમી દૂર છે અને મદવરાણીથી માત્ર 5 કિમી દૂર છે. આ ગામમાં પણ છેલ્લા 150 વર્ષથી ક્યારેય હોળીકા દહન થયું નથી અને હોળી રમવામાં આવી નથી. આ ગામમાં એક દંતકથા છે કે હોળી રમવાથી ગામના દેવી-દેવતાઓ નારાજ થાય છે.
ગામની મહિલાઓના શરીરમાં દેવીએ પ્રવેશ કર્યો હતો
ગ્રામજનોના જણાવ્યા મુજબ વર્ષો પહેલા જ્યારે ગામમાં પુરૂષો હોળીની ઉજવણી કરતા હતા અને નશો કરતા હતા ત્યારે અંધારકોટડી વગરની માતા (વાંસની દેવી) ગામની મહિલાઓના શરીરમાં ઘુસીને પુરુષોને ડાંગ (વાંસ) વડે માર મારતી હતી. કરવાનું શરૂ કર્યું જ્યારે પુરુષોએ માફી માંગી ત્યારે માતાએ ગામમાં હોળી ન ઉજવવાની શરતે તેમને માફ કરી દીધા. તે સમયથી આજદિન સુધી ગામમાં હોલિકા દહન કરવામાં આવતું નથી અને ન તો રંગો વગાડવામાં આવે છે. જો કે હવે કેટલાક લોકોને લાગે છે કે આ અંધશ્રદ્ધા છે અને હવે આ નિયમ બંધ કરીને ગામમાં હોળી રમવાની છૂટ આપવી જોઈએ.
બંને ગામ વચ્ચે માત્ર 6 કિમીનું અંતર છે.
બંને ગામનું અંતર માત્ર 6 કિમીનું છે અને વર્ષો પહેલા બંને ગામના લોકો હોલિકામાં ઝાડ-છોડ કાપતા હતા અને હોલિકા બાળ્યા બાદ અપશબ્દોનો ઉપયોગ કરતા હતા. આજની પેઢી માને છે કે વૃક્ષો કાપવા અને અપશબ્દોથી વનદેવી નારાજ થયા અને સંદેશો આપે છે કે હોળી ન બાળો, વૃક્ષો ન કાપો. ત્યારથી આ પરંપરા ચાલુ છે. હવે તેને ગ્રામજનોની શ્રદ્ધા કહો કે અંધશ્રદ્ધા, પરંતુ ગ્રામજનો દ્વારા હોળીની ઉજવણી ન કરવાને કારણે અનેક વૃક્ષો કપાતા બચી રહ્યા છે, પરંતુ હોળીના રંગો અને મોજ-મસ્તી અંગે માસુમ બાળકોના મનમાં ઉત્સાહ છે. તે આ ગામોની દંતકથાઓમાં દફનાવવામાં આવી રહી છે.
