‘કપડાં ઉતાર્યા વિના સ્તનનો સ્પર્શ કરવો એ જાતીય સતામણી નથી’, બોમ્બે હાઈકોર્ટ (BOMBAY HIGH COURT)નો આ નિર્ણય ખૂબ જ ચર્ચામાં રહ્યો છે, જેને હવે સુપ્રીમ કોર્ટે સ્ટે લગાવી પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. જો કે હવે બોમ્બે હાઈકોર્ટનો બીજો નિર્ણય બહાર આવ્યો છે, જેમાં જણાવાયું છે કે સગીર યુવતીનો હાથ પકડવો અને પેન્ટની ઝિપ ખોલવી તે પોક્સો એક્ટ હેઠળ જાતીય હુમલા (Sexual Assault)ની શ્રેણીમાં આવતું નથી.
બોમ્બે હાઈકોર્ટે (નાગપુર બેંચ)એ એવો નિર્ણય કર્યો છે કે બાળકીનો હાથ પકડવો અને પેન્ટની ઝિપ ખોલવી તે પોક્સો (POSCO) એક્ટ 2012 હેઠળ એટલે કે જાતીય અપરાધથી બાળકોના સંરક્ષણની જાતીય શોષણની વ્યાખ્યા હેઠળ નહીં આવે. લાઇવ લોના અહેવાલ મુજબ, જોકે કોર્ટે સ્વીકાર્યું કે આઈપીસીની કલમ 354-એ (1) (i) હેઠળ આવું કરવું તે ‘જાતીય સતામણી’ ના દાયરામાં આવે છે. અહીં ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે 19 જાન્યુઆરીએ બોમ્બે હાઈકોર્ટના નાગપુર બેંચે કહ્યું હતું કે આ વ્યક્તિએ તેના કપડા કાઢયા વિના બાળકીના શરીરને સ્પર્શ (TOUCH) કર્યો હતો, તેથી તેને જાતીય સતામણી કહી શકાય નહીં. તેના બદલે, આઈપીસીની કલમ 354 હેઠળ મહિલાના ગૌરવને ઠેસ પહોંચાડવી તે ગુનો બને છે.
હકીકતમાં, નાગપુર બેંચના જસ્ટિસ (JUSTICE) પુષ્પા ગનેદીવાલાની સિંગલ બેંચે પાંચ વર્ષીય બાળકીની છેડતી કરવા બદલ 50 વર્ષીય વ્યક્તિને દોષિત ઠેરવવા સામે ફોજદારી અપીલ પર ચુકાદો આપ્યો હતો. હકીકતમાં, સેશન્સ કોર્ટે આ કેસમાં આરોપી (ACCUSED)ને દોષી ઠેરવી હતી અને તેને ‘જાતીય સતામણી’ તરીકે સજાપાત્ર માનવામાં આવી હતી, જેમાં પોસ્કોની કલમ 10 હેઠળ છ મહિનાની સજા અને પાંચ વર્ષની સખત કેદ (JAIL)ની સજા અને રૂ. 25,000 ની સજા ફટકારી હતી
બાળકીની માતાએ ફરિયાદ નોંધાવી હતી, જે પછી આ મામલો પ્રકાશમાં આવ્યો હતો. ફરિયાદમાં બાળકીની માતાએ જણાવ્યું હતું કે તેણે આરોપીને જોયો હતો, જેની પેન્ટની ઝિપ ખુલ્લી હતી અને તે તેની પુત્રીનો હાથ પકડી રાખ્યો હતો. પાછળથી તેણે પુષ્ટિ આપી હતી કે તેની પુત્રીએ તેને કહ્યું હતું કે આરોપીએ તેના પેન્ટમાંથી શિશ્ન (PENIS) કાઢ્યું હતું અને તેને પલંગ પર સૂવાનું કહ્યું હતું. જો કે, સિંગલ બેંચે પોસ્કો એક્ટની કલમ 8, 10 અને 12 ને આ દોષ માટે યોગ્ય ગણાવી ન હતી અને આરોપીને કલમ 354 એ (1) (i) હેઠળ દોષિત ઠેરવી હતી, જેમાં વધુમાં વધુ ત્રણ વર્ષની સજાની જોગવાઈ છે. કોર્ટે એવું પણ કહ્યું હતું કે આરોપીએ પાંચ મહિના જેલમાં વિતાવ્યા છે, જે આ ગુના માટે પૂરતા છે.
અગાઉના ચુકાદામાં શું હતો વિવાદ?
બોમ્બે હાઈકોર્ટના નાગપુર બેંચે 19 જાન્યુઆરીએ કહ્યું હતું, “તે વ્યક્તિએ તેના કપડા કાઢયા વિના બાળકીના શરીરને સ્પર્શ કર્યો, તેથી તેને જાતીય સતામણી કહી શકાય નહીં. તેના બદલે તે આઈપીસીની કલમ 354 હેઠળ, સ્ત્રીના ગૌરવને ઠેસ પહોંચાડવી તે ગુનો છે. ” અગાઉ હાઈકોર્ટે સેશન્સ કોર્ટના ચુકાદાને બદલી નાંખ્યો હતો, જેણે 39 વર્ષીય વ્યક્તિને 12 વર્ષની બાળકી પર જાતીય શોષણ કરવા બદલ દોષી ઠેરવ્યો હતો અને જાતીય ગુનાઓથી બચાવ (પોક્સો) અધિનિયમ હેઠળ તેને 3 વર્ષ કેદની સજા ફટકારી હતી. આઈપીસીની કલમ 354 માં ઓછામાં ઓછી એક વર્ષની કેદની સજાની જોગવાઈ છે, જ્યારે (પોક્સો) કાયદા હેઠળ જાતીય સતામણીના કેસમાં ત્રણ વર્ષની કેદની જોગવાઈ છે.
શું હતો સમગ્ર મામલો?
બોમ્બે હાઈકોર્ટના નાગપુર બેંચના ન્યાયમૂર્તિ પુષ્પા ગનેદીવાલાએ 19 જાન્યુઆરીએ પસાર કરેલા આદેશમાં જણાવ્યું હતું કે જાતીય ઉદ્દેશ સાથે ત્વચાથી ત્વચા સંપર્ક કરવો જરૂરી છે. તેમણે પોતાના નિર્ણયમાં કહ્યું હતું કે માત્ર સ્પર્શ કરવો જાતીય હુમલાની વ્યાખ્યા આપતો નથી. ફરિયાદી અને સગીર પીડિતાની અદાલતમાં સાક્ષી મુજબ ડિસેમ્બર, 2016 માં આરોપી સતીષ યુવતીને ખાદ્ય ચીજો આપવાના બહાને નાગપુરમાં તેના ઘરે લઈ ગયો હતો. હાઈકોર્ટે પોતાના ચુકાદામાં નોંધ્યું છે કે તેના ઘરે લઈ જતાં સતિષે તેની છાતી પકડી હતી અને તેને નિવસ્ત્ર કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો.
હાઈકોર્ટે કહ્યું કે, આરોપીઓએ યુવતીને નિવસ્ત્ર કરવા વગર જ છાતીનો સ્પર્શ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, તેથી આ ગુનાને જાતીય હુમલો તરીકે ગણાવી શકાય નહીં અને આઈપીસીની કલમ 354 હેઠળ મહિલાના ગૌરવને ઠેસ પહોંચાડવી તે ગુનો છે. જ્યારે કલમ 354 હેઠળ લઘુતમ સજા એક વર્ષની કેદની સજા છે, જ્યારે પોક્સો એક્ટ હેઠળ જાતીય સતામણી માટે ઓછામાં ઓછી સજા ત્રણ વર્ષની કેદની સજા છે. પોક્સો એક્ટ અને સેક્શન 354 હેઠળ સેશન્સ કોર્ટે તેમને ત્રણ વર્ષની કેદની સજા ફટકારી હતી. બંને સજા એક સાથે ચાલવાની હતી.
