લંડન: એસ્ટોનિયાની યુનિવર્સિટી ઓફ ટાર્ટુમાં, ડૉ. રાઉલ વિસેન્ટે 87 વર્ષીય વ્યક્તિનું મગજ (Brain) રેકોર્ડ (Record) કર્યું. આ વૃદ્ધ વ્યક્તિ એપિલેપ્સીથી પીડાઇ રહ્યા હતા. તેના મગજની હિલચાલ રેકોર્ડ કરવા માટે ડૉ. રોલે ઇલેક્ટ્રોએન્સફાલોગ્રાફી (EEG)નો આશરો લીધો છે. પ્રથમ વખત મૃત્યુ પામી રહેલા માનવીના (Human) મગજની ગતિવિધિઓ રેકોર્ડ કરવામાં આવી છે. જેમાં મગજની લયબદ્ધ ક્રિયાઓ જોવા મળી છે. સપનું જોતી વખતે તમે આ જ અનુભવો છો. મૃત્યુ સમયે મનમાં જે ક્રિયાઓ થાય છે તેને મૃત્યુ પહેલા જીવનના દેખાવ સમાન ગણવામાં આવે છે. વ્યક્તિ મૃત્યુ પામતા પહેલા થોડીક સેકન્ડ કે મિનિટોમાં તેનું જૂનું જીવન યાદ કરી લે છે.
આ અભ્યાસમાં સામેલ યુનિવર્સિટી ઓફ લુઈવિલેના ન્યુરોસર્જન ડો. અજમલ જેમારે જણાવ્યું કે અમે મૃત્યુના સમયની 900 સેકન્ડ EEG મશીનમાં રેકોર્ડ કરી છે. એટલે કે લગભગ 15 મિનિટ સુઘીની મગજની ગતિવિધિઓ રેકોર્ડ કરવામાં આવી છે. પરંતુ અમારું આખું ધ્યાન મૃત્યુ પહેલાની 30 સેકન્ડ અને તેના પછીની 30 સેકન્ડ પર જ હતું. દુર્ભાગ્ય એ હતું કે વૃદ્ધ બચી ન શક્યા. પરંતુ એપીલેપ્સીના કારણે બાદમાં તેમને હાર્ટ એટેક આવ્યો અને તેમનું અવસાન થયું. પરંતુ મૃત્યુ પહેલા તેના મગજની તમામ ગતિવિધિઓ EEG મશીનમાં રેકોર્ડ કરવામાં આવી હતી. જ્યારે ડૉ. રાઉલ વિસેન્ટે અને તેમની ટીમે વૃદ્ધોમાં મગજની પ્રવૃત્તિના રેકોર્ડિંગ્સ જોયા હતા. ત્યારે તેઓ આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા હતા.
આવું પહેલીવાર બન્યું છે કે મરનાર વ્યક્તિના મનની હિલચાલ રેકોર્ડ કરવામાં આવી છે. આ રેકોર્ડિંગનો વિગતવાર અભ્યાસ Frontiers of Aging Neuroscienceમાં આપવામાં આવેલ છે. અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે જ્યાં સુધી હૃદય ચાલુ રહે છે ત્યાં સુધી વૃદ્ધોના મગજમાં તરંગો દોડતા રહે છે. આ તરંગો એ વૃદ્ધોના જ્ઞાનાત્મક કાર્યોને સક્રિય રાખતા હતા. આમાંના કેટલાક તરંગો એવા પણ હતા કે જે જીવંત માનવી ઊંઘતી વખતે સપના જોતા ઉત્પન્ન કરે છે. એટલે કે તે તેની જૂની યાદોમાં ખોવાઈ જાય છે. જૂની માહિતી ભેગી કરે છે અને એકસાથે જોવા અને તેના વિશે વિચારવાનો પ્રયાસ કરે છે. આ ભાગ વૈજ્ઞાનિકો માટે આશ્ચર્યજનક હતો. કારણ કે આ થયા પછી તરત જ હૃદય, શરીર અને મન બધું જ શાંત થઈ જાય છે. શરીરમાં અમુક પ્રકારની જૈવિક અથવા રાસાયણિક પ્રક્રિયા અટકી જાય છે. જે જીવંત મનુષ્યમાં થાય છે.
ડો. અજમલે કહ્યું કે અમારા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે આ વડીલ મૃત્યુ પહેલા તેમની ભૂતકાળની ઘટનાઓને યાદ કરી રહ્યા હતા. કારણ કે તે સમયે તેના મનના તરંગો ખૂબ પ્રબળ હતા. મૃત્યુ પહેલાં જ તેણે તીવ્રતાની તમામ હદો વટાવી દીધી હતી. પરંતુ જેમ જેમ મૃત્યુ નજીક આવે છે તેમ તેમ તે ધીમું થવા લાગે છે. કદાચ મરનાર વ્યક્તિને તેના જૂના લોકો, યાદો, ઘટનાઓ બતાવવામાં આવે તો મૃત્યુ પામનાર વ્યક્તિ ખુશીથી મરી શકે છે. શાંતિથી મરી શકે છે. તેણે તેના મગજમાં વધુ તાણ કરવાની જરૂર નથી.
