17 કરોડની વસ્તીવાળા મુસ્લિમ બહુમતી બાંગ્લાદેશમાં લાંબા સમયથી લઘુમતી હિંદુ વસ્તી પર હિંસા અને દમનના આરોપો લાગતા આવ્યા છે. પરંતુ શેખ હસીનાને સત્તા પરથી હટાવ્યાં બાદ બાંગ્લાદેશમાં હિન્દુઓ પર હુમલાના કેટલાક કિસ્સા પ્રકાશમાં આવ્યા છે. 5 ઑગસ્ટે શેખ હસીના બાંગ્લાદેશ છોડીને ભારત આવી ગયાં હતાં. બાંગ્લાદેશમાં અલ્પસંખ્યકોની સંખ્યા દેશની કુલ વસ્તીની આઠ ટકા જેટલી છે. છેલ્લા ત્રણ મહિનાથી દેશમાં લઘુમતીઓ પર થઈ રહેલા હુમલાઓ સામે સનાતની જાગરણ જોતના બૅનર હેઠળ વિરોધપ્રદર્શન થઈ રહ્યાં હતાં. આ પ્રદર્શન અને રેલીઓનું નેતૃત્વ ચિન્મય કૃષ્ણદાસે સંભાળ્યું હતું. આવું જ એક પ્રદર્શન ચટગાંવના રંગપુરમાં આયોજિત થયું હતું. જેમાં ઇસ્કૉનમાંથી બહાર કરાયેલા નેતા ચિન્મય કૃષ્ણદાસ ભાષણ આપતા જોવા મળ્યા હતા.
તેમનાં ભાષણોમાં તેમણે સરકાર પર હિંદુઓ પર અત્યાચારનો આરોપ લગાવતા પ્રહારો કર્યા હતા. ઇસ્કૉન બાંગ્લાદેશ સેન્ટ્રલ કમિટીના સભ્ય બિમલકુમાર ઘોષે બીબીસી બાંગ્લાને કહ્યું, “ચિન્મય અલગ-અલગ જગ્યાએ જે ભાષણો આપી રહ્યા છે તે તેમનું અંગત નિવેદન છે. ઇસ્કૉન આની જવાબદારી લેતું નથી.” ઇસ્કૉનમાંથી છુટe કરવાને લઈને સનાતની જાગરણ જોત સંગઠન દ્વારા કહેવામાં આવ્યું કે, અંગત રાજકારણના કારણે તેમના પર ખોટા આરોપો લગાવીને બહાર કરવામાં આવ્યા છે. ઢાકા મેટ્રોપોલિટન પોલીસની ડિટેક્ટિવ શાખાએ 25 નવેમ્બરે ચિન્મય કૃષ્ણદાસની ધરપકડ કરી અને બીજા દિવસે તેમને ચટગાંવ કોર્ટમાં રજૂ કર્યા ત્યારે ઇસ્કૉનના સભ્યોએ તેમની મુક્તિની માગણી સાથે કોર્ટ પરિસરમાં પ્રદર્શન કર્યું હતું.
ચિન્મય કૃષ્ણદાસ ઇસ્કૉન ચટગાંવ પુડરીકધામના અધ્યક્ષ છે. તેમનું સાચું નામ ચંદનકુમાર ધર છે અને અનુયાયીઓ તેમને ‘ચિન્મયપ્રભુ’ કહે છે. અલ્પસંખ્યકોના અધિકાર માટે હાલમાં જ બનેલા બાંગ્લાદેશ સનાતની જાગરણ જોત સંગઠનના તેઓ પ્રવક્તા છે. ઇસ્કૉન બાંગ્લાદેશના કેન્દ્રીય અધ્યક્ષ સત્યરંજન બરાઈએ ઇસ્કૉનના વિરોધમાં કામ કરવા બદલ 13 જુલાઈના રોજ એક ચેતવણીપત્ર મોકલ્યો હતો. તેમના પર પાંચ આરોપ લગાવાયા છે. પછીથી 9 નવેમ્બર, 2024ના રોજ બાંગ્લાદેશે પ્રેસ-કૉન્ફરન્સનું આયોજન કરી સંગઠનમાંથી બાકાત કરવાની માહિતી આપી હતી.
બાંગ્લાદેશ ઇસ્કૉનની કેન્દ્રીય કમિટીના સભ્ય બિમલકુમાર ઘોષે જણાવ્યું હતું કે ‘ચિન્મય કૃષ્ણદાસને બહાર કરી દેવાાયા હતા, કેમ કે તેમણે ચેતવણીઓ પર ધ્યાન નહોતું આપ્યું. પછી તેમણે સંગઠનના અધ્યક્ષ અને સચિવ પર પણ કેસ કરી દીધો હતો.’ કમિટીએ જણાવ્યું હતું કે ચિન્મયદાસ ઇસ્કૉન તરફથી કોઈ પણ નિવેદન નહીં આપી શકે અને કોઈ ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ પણ નહીં કરી શકે. પરંતુ જ્યારે પૂછવામાં આવ્યું કે શું તેઓ હજી પુંડરીકધામના અધ્યક્ષ છે, ત્યારે કમિટીએ જણાવ્યું કે ‘અમે તેમને પદભ્રષ્ટ કરી દીધા છે પણ તેમને ધાર્મિક શિક્ષણ દેવાના અધિકારથી રોકતા નથી.’ જોકે, કમિટીએ જણાવ્યું કે નવી પરિસ્થિતિમાં ઇસ્કૉન તરફથી તેમના માટે કોઈ બીજો નિર્ણય પણ આવી શકે છે.
પાંચ ઑગસ્ટે બાંગ્લાદેશમાં શેખ હસીનાની સરકારના પતન પછીથી જ આરોપ લગાવાઈ રહ્યા હતા કે ત્યાંના અલ્પસંખ્યકો પર હિંસા વધી રહી છે. અલ્પસંખ્યકો પર કથિત હુમલાઓની સામે ચિન્મયદાસ કેટલાંક વિરોધપ્રદર્શનોમાં સામેલ થયા હતા. આ પ્રદર્શનો સનાતની જાગરણ જોત સંગઠનના બૅનર હેઠળ થઈ રહ્યાં હતાં અને તેના પ્રવક્તા ચિન્મય કૃષ્ણદાસ હતા. વિવાદ ત્યારે થયો જ્યારે ચિન્મયદાસ સહિત 19 લોકો સામે ચટગાંવ કોતવાલી પોલીસ સ્ટેશનમાં રાજદ્રોહનો કેસ નોંધવામાં આવ્યો. તેમના પર આરોપ છે કે તેમણે 25 ઑક્ટોબરે ચટગાંવના ન્યૂ માર્કેટ વિસ્તારમાં બાંગ્લાદેશના રાષ્ટ્રીય ધ્વજનું અપમાન કર્યું હતું. દાસની ધરપકડ પછી તેમના સમર્થકો રસ્તા પર ઊતરી આવ્યા, રાજધાની ઢાંકા અને ચટગાંવ સહિત વિભિન્ન શહેરોમાં વિરોધપ્રદર્શન કરવામાં આવ્યાં. ત્યારબાદ બાંગ્લાદેશનાં કેટલાંક સંગઠનોએ ઇસ્કૉન પર પ્રતિબંધની માગ કરી અને અરજી પણ દાખલ કરવામાં આવી. જોકે, બાંગ્લાદેશની અદાલતે પ્રતિબંધ લગાવવાની મનાઈ ફરમાવી દીધી.
બાંગ્લાદેશ ઇસ્કૉનની કેન્દ્રીય કમિટીના સભ્ય બિમલકુમાર ઘોષે બીબીસી બાંગ્લા સાથે વાત કરતાં જણાવ્યું હતું કે, ચિન્મય કૃષ્ણદાસને ઇસ્કૉનમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યા છે. તે સરકાર વિરુદ્ધ જે પણ કરે તે અમારી જવાબદારી નથી. બાંગ્લાદેશની વચગાળાની સરકારના માહિતી સલાહકાર નાહીદ ઇસ્લામે બીબીસી બાંગ્લાને જણાવ્યું, ચિન્મય કૃષ્ણદાસ દેશને અસ્થિર કરવાની યોજના માટે તેમના આંદોલનને રાજકીય રંગ આપવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા હતા. આ સંપૂર્ણ ઘટનાક્રમે બાંગ્લાદેશમાં ધાર્મિક અને રાજકીય તણાવ વધારી દીધો છે અને ઇસ્કૉનનો આ નવો વિવાદ વધુ મુશ્કેલ બનતો જાય છે. જો કે ત્યાર બાદ ઇસ્કોને જાહેરાત કરી હતી કે, બાંગ્લાદેશના હિન્દુઓ માટે લડી રહેલા ચિન્મયદાસની સાથે ઇસ્કોન અડીખમ ઊભું છે
તો બીજી તરફ બાંગ્લાદેશની ફાઇનાન્સિયલ ઇન્ટેલિજન્સ યુનિટે એક મહિના માટે ઇસ્કોન સાથે જોડાયેલા 17 જેટલા બેંક ખાતાને ફ્રીઝ કરવાનો વિવિધ બેંકોને આદેશ આપ્યો હતો. આ યુનિટ બાંગ્લાદેશની મુખ્ય બેંક સાથે જોડાયેલુ છે. ખાતા ફ્રીઝ કરવા ઉપરાંત તેમાં જે પણ નાણાકીય લેવડદેવડ થઇ હોય તેની સંપૂર્ણ માહિતી ત્રણ દિવસમાં સોંપવા બેંકોને આદેશ આપ્યો હતો. આ સમગ્ર મામલા ઉપર ભારત પણ ગંભીરતાથી નજર રાખી રહ્યું છે.
વિદેશ મંત્રી એસ. જયશંકરે સંસદને જણાવ્યું હતું કે બાંગ્લાદેશમાં ઢાકામાં સ્થિત ભારતીય હાઇ કમિશન હિન્દુઓ સહિતના લઘુમતિઓ પર અત્યાચારોની સ્થિતિને જોઇ રહ્યું છે, ભારતે અવાર નવાર બાંગ્લાદેશ સરકારને લોકોની સુરક્ષા માટે યોગ્ય પગલા લેવા કહ્યું છે. બાંગ્લાદેશમાં હિન્દુઓ પર અત્યાચારના વિરોધમાં પશ્ચિમ બંગાળમાં હિન્દુઓ દ્વારા વિરોધ પ્રદર્શન કરાયું હતું. કોલકાતામાં એક તરફ મુસ્લિમોએ વકફ બિલ સામે વિરોધ પ્રદર્શન કર્યું હતું જ્યારે બીજી તરફ હિન્દુઓએ બાંગ્લાદેશમાં થઇ રહેલા અત્યાચારનો વિરોધ કર્યો હતો. આ વિરોધ પ્રદર્શનોમાં મોટી સંખ્યામાં હિન્દુઓ અને મુસ્લિમો રસ્તા પર ઉતરી આવ્યા હતા. જેને કારણે કોલકાતામાં ટ્રાફિકની સમસ્યાઓ સર્જાઇ હતી.
