મંગળ પર પૃથ્વી જેવી ઘટનાઓ વૈજ્ઞાનિકોને મૂંઝવણમાં મૂકે છે. મંગળ (MARS) પર અનોખા ભૂસ્ખલનના બનાવોએ સંશોધનકારોને આશ્ચર્યચકિત કર્યા છે . છેલ્લા કેટલાક સમયથી મંગળ પર રહસ્યમય ‘ભૂસ્ખલન’ (LANDSLIDE) થઈ રહ્યું છે. તેમનું કારણ જાણવું વૈજ્ઞાનિકો માટે એક પડકાર બની ગયું છે.
મંગળ આમ તો શાંત લાગે છે. અહીંનું તાપમાન (TEMPERATURE) પણ ખૂબ જ ઠંડુ છે. અહીં બરફ સપાટી પણ મળી આવશે, અહીં રણ પણ જામી ગયા છે, પરંતુ હજી પણ આ ગ્રહ પર ખૂબ જ ભૂસ્તરીય (Geological) પ્રવૃત્તિઓ થઈ રહી છે, જે એટલી સ્પષ્ટ નથી. નાસાની ઇનસાઇટ અભિયાન દ્વારા વૈજ્ઞાનિકોએ ખુલાસો કર્યો છે કે મંગળ પર ધરતીકંપ આવેલા છે જે આ ગ્રહ પર આંકસ્મિક રીતે સક્રિય બનેલા છે, પરંતુ ત્યાં ભૂસ્ખલન પણ થાય છે અને છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં, લાલ ગ્રહમાં રહસ્યવાદી પ્રવૃત્તિ તરીકે ઓળખાતી આવી ઘટનાઓ વૈજ્ઞાનિકો માટે એક કોયડો બની ગઈ છે.
ખાસ પ્રકારનું ભૂસ્ખલન
મંગલ ગ્રહ પર એક ખાસ પ્રકારનું ભૂસ્ખલન જોવા મળે છે, જેને રિકરિંગ સ્લોપ લાઇને (Recurring Slope Lineae) અથવા આરએસએલ કહેવામાં આવે છે, જેણે વૈજ્ઞાનિકોનું ધ્યાન આકર્ષિત કર્યું છે. આ પ્રકારની ઘટનાઓ ભૂસ્ખલન જેવા છે પરંતુ તેમના કારણો હજુ સુધી કઈ ખાસ જાણી શકાયુ નથી.
ખાસ પ્રકારનું ભૂસ્ખલન ફક્ત સૂર્ય અને ઢાળ પર થાય છે
કેલિફોર્નિયામાં સેટી ઇન્સ્ટિટ્યૂટ (SETI )ના વરિષ્ઠ સંશોધન વૈજ્ઞાનિક બિશપે કહ્યું કે, અમે આ વર્ગમાંથી જમીનની ઊંડી લાઇનોથી તેમની ઓળખ કરી છે. તેઓ હંમેશાં સૂર્યનો સામનો કરતા ઢાળવાળા વિસ્તારમાં હોય છે. આને કારણે, ભૂસ્તરશાસ્ત્રીઓને લાગ્યું કે શરૂઆતમાં બરફના ઓગળવાની સાથે તેનો કંઇક સંબંધ છે.
ઓછા-બરફના ભૂગોળમાં
એક એવું પણ જોવા મળ્યું છે કે બરફ ઓછો હોય ત્યાં જ આ ઘટનાઓ બને છે. બિશપ કહે છે કે રસપ્રદ વાત એ છે કે આ ઘટનાઓ ધૂળના વાવાઝોડા પછી થોડા મહિનામાં વધી જાય છે અને પછી બનવાનું બંધ કરે છે. પરંતુ પછીથી તે એક જ વિસ્તારમાં બનવાનું શરૂ કરે છે. એટલું જ નહીં, તે મંગળના વિષુવવૃત્તના વિસ્તારોમાં વધુ છે જ્યાં બરફ ઓછો છે.
તાજેતરમાં જણાયું હતું કે આ ભૂસ્ખલન કોઈ રોવર અથવા લેન્ડર દ્વારા જોવામાં આવ્યું નથી. હવે વૈજ્ઞાનિકો લેબોરેટરીમાં જ મંગળ જેવી પરિસ્થિતિ સર્જીને આ રહસ્યમય ભૂસ્ખલનના કારણને શોધવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. મંગળ અને તેનાથી આગળ જવા માટે ઉપયોગી સાબિત થઈ શકે છે આ તકનીક.
માત્ર મંગળ પર જ નહીં પરંતુ પૃથ્વી પર પણ થાય છે, આવી ઘટનાઓ
એવી નથી હોતી કે મંગળ પર માત્ર આવી ઘટનાઓ બને. આવી ઘટનાઓ પૃથ્વી પર, ચીલીના એટાકામા રણમાં, એન્ટાર્કટિકાના ભાગોમાં અને મૃત સમુદ્રની નજીક પણ જોવા મળે છે. વૈજ્ઞાનિકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે આ ભૂસ્ખલન પૃથ્વી પર થયું છે જ્યાં મીઠું પાણી અથવા સલ્ફેટ સાથે સંપર્ક કરે છે. પર્યાવરણ સંશોધનકારો કહે છે કે આ ઘટના એન્ટાર્કટિકા અને એટાકામા મંગળની જેમ જ જોવા મળે છે. આ બંને જગ્યા ખૂબ શુષ્ક વાતાવરણ છે. એન્ટાર્કટિકામાં એક સારી બાબત એ છે કે તે ખૂબ જ ઠંડી જગ્યા હોય છે. અહીંનો બિકન ખીણ મંગળના વાતાવરણ જેવો જ છે.
નાસાના પહેલાં જ સાત વર્ષમાં જ એલન મસ્ક મનુષ્યને મંગળ પર મોકલશે
નાસા (NASA)ના વૈજ્ઞાનિકો મંગળની પરિસ્થિતિનો વિશેષ અભ્યાસ કરી રહ્યા છે. તેઓ માને છે કે એક સમયે મંગળ પર જીવનની અનુકૂળ પરિસ્થિતિઓ હતી અને તેઓ એ પણ જાણવા માગે છે કે આજની પરિસ્થિતિના કારણો શું છે. આ સવાલોના જવાબો આપીને, તેઓ આશા રાખે છે કે પૃથ્વીના ભાવિ વિશેની માહિતી પણ મેળવી શકાય છે. જેથી નાસાના પહેલાં જ એલન મસ્ક મનુષ્યને મંગળ પર મોકલશે એવી પણ સમયરેખા નક્કી કરવામાં આવી છે.
