નવી દિલ્હી: જન્માષ્ટમીનો તહેવાર ભગવાન કૃષ્ણની જન્મજયંતિ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. જન્માષ્ટમી પર્વની ઉજવણી દેશ-વિદેશમાં જોવા મળે છે. તે ભારતના વિવિધ રાજ્યોમાં અલગ અલગ રીતે ઉજવવામાં આવે છે. જોકે કેટલાક નિયમો અને રિવાજોમાં સમાનતા છે, પરંતુ ચોક્કસ પ્રદેશના પ્રભાવને કારણે જન્માષ્ટમીના તહેવારમાં તફાવત જોવા મળે છે. આ વખતે જન્માષ્ટમી 18 ઓગસ્ટ 2022ના રોજ છે. જન્માષ્ટમીના દિવસે લોકો પૂજા માટે મંદિરોમાં જાય છે, ઉપવાસ કરે છે અને દહીં હાંડીનો વિશેષ તહેવાર ઉજવીને જન્માષ્ટમીના પવિત્ર તહેવારનો આનંદ માણે છે. જન્માષ્ટમી ભારતના વિવિધ ભાગોમાં ખૂબ જ ધામધૂમથી અને અલગ અલગ રીતે ઉજવવામાં આવે છે. ક્યાંક જન્માષ્ટમી નિમિત્તે કૃષ્ણ લીલાનું આયોજન થાય છે તો ક્યાંક દહીં હાંડીનો ઉત્સવ જોવા મળે છે. તો ક્યાંક જન્માષ્ટમીના દિવસે ભગવાન કૃષ્ણના બાળ સ્વરૂપની વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે અને ભંડારાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. જાણો, ભારતના અલગ-અલગ ભાગોમાં જન્માષ્ટમીનો પવિત્ર તહેવાર કેવી રીતે ઉજવવામાં આવે છે.
ઉડુપી
ઉડુપી કર્ણાટકમાં આવેલું છે. જેને દક્ષિણ ભારતનું મથુરા કહેવામાં આવે છે. ઉડુપીમાં શ્રી કૃષ્ણ મઠ ભગવાન કૃષ્ણને સમર્પિત છે. અહીં ભગવાન કૃષ્ણના બાળ સ્વરૂપને ખૂબ જ સુંદર રીતે શણગારવામાં આવ્યું છે. આ મંદિરમાં પ્રભુના દર્શનની પદ્ધતિ ખાસ છે. મંદિરમાં દર્શનની પ્રક્રિયા સિલ્વર પ્લેટેડ બારીમાંથી થાય છે જેમાં નવ છિદ્રો છે. તેમાંથી પ્રભુના દર્શન કરવામાં આવે છે. અહીં જન્માષ્ટમીનો તહેવાર ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. જન્માષ્ટમી નિમિત્તે શ્રી કૃષ્ણ મઠ મંદિરમાં ભારે ભીડ જોવા મળે છે. જન્માષ્ટમીના શુભ અવસર પર ભગવાન કૃષ્ણની બાળ લીલાનું પ્રદર્શન યોજાય છે.
વૃંદાવન અને મથુરા
વૃંદાવન અને મથુરા ભગવાન કૃષ્ણના બાળ મનોરંજનના મુખ્ય કેન્દ્રો રહ્યા છે. વૃંદાવન અને મથુરામાં જન્માષ્ટમીના અવસર પર વિશેષ તહેવારો ઉજવવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે, ભગવાન કૃષ્ણના બાળકોના મનોરંજનની ઝાંખીઓ અહીં કાઢવામાં આવે છે અને વિવિધ મંદિરોને ફૂલોથી શણગારવામાં આવે છે અને ત્યાં વિશેષ પૂજાઓનું આયોજન કરવામાં આવે છે. આ પ્રસંગે દેશ-વિદેશના પ્રવાસીઓ અને કૃષ્ણભક્તો અહીં આવે છે. મથુરામાં જન્માષ્ટમીની ઉજવણી માટે એક ખાસ કાર્યક્રમ તૈયાર કર્યો છે. શહેરમાં સેલ્ફી પોઈન્ટ બનાવ્યા છે, જ્યાં શ્રદ્ધાળુ પ્રવાસીઓ કાન્હા સાથે યાદગાર તસવીરો લઈ શકે છે. તેમજ લોક કલાકારો માટે 15 સ્થળોએ સ્ટેજ તૈયાર કર્યા છે, જેઓ નૃત્યમાં કૃષ્ણલીલા રજૂ કરશે.
દ્વારકા
દ્વારકાને ભગવાન કૃષ્ણની નગરી કહેવામાં આવે છે. દ્વારકા શહેર ભગવાન કૃષ્ણ દ્વારા વસાવવામાં આવ્યું હતું, તેથી તેને દ્વારકાધીશ પણ કહેવામાં આવે છે. જન્માષ્ટમીના પાવન અવસરે દ્વારકાના મંદિરોને ફૂલોથી શણગારવામાં આવે છે અને ભગવાન કૃષ્ણની મૂર્તિઓને સોનાના આભૂષણો અર્પણ કરવામાં આવે છે. સમગ્ર ગુજરાતમાં દહી હાંડીની જેમ આ દિવસે માખણ હાંડીનો તહેવાર ઉજવવામાં આવે છે. જન્માષ્ટમી પર દ્વારકાધીશ મંદિરમાં હજારો ભક્તો પ્રાર્થના કરે છે. આ વર્ષ પણ જન્માષ્ટમી પર મંદિરમાં રાત્રિના બાર વાગ્યે ભગવાન શ્રીકૃષ્ણનો જન્મ ઉત્સવની મોટા પાયે ઉજણવી કરવામાં આવશે. જન્માષ્ટમી નિમિતે ભક્તોનો ધસારો વધારે હોવાને લઈ ને 56 સીડી સ્વર્ગદ્વારેથી (janmashtami)ભક્તોને પ્રવેશ આપવામાં આવશે અને મોક્ષદ્વારેથી બહાર નીકળશે.
શ્રીનાથજી મંદિર
રાજસ્થાન માત્ર કિલ્લાઓ અને વારસા માટે પ્રખ્યાત નથી, તે ઘણા ધાર્મિક સંપ્રદાયો અને તેમના આદરણીય અને પવિત્ર તીર્થસ્થાનોનું ઘર પણ છે. અરવલીની ગોદમાં બનાસ નદીના કિનારે નાથદ્વારામાં આવું જ એક તીર્થસ્થળ છે. આ અગ્રણી વૈષ્ણવ તીર્થસ્થાન પર શ્રીનાથજી મંદિરમાં ભગવાન કૃષ્ણ સાત વર્ષ જૂના ‘શિશુ’ અવતારના રૂપમાં બિરાજમાન છે. વિશ્વનું આ એક એવું મંદિર છે જ્યાં જન્માષ્ટમી પર ભગવાન કૃષ્ણને 21 તોપોની સલામી આપવામાં આવે છે. આ વર્ષે પણ જન્માષ્ટમીની તડામાર તૈયારીઓ પૂર્ણ થઇ ચુકી છે. આ ભગવાન કૃષ્ણની 5249મી જન્મજયંતિ છે. જેને લઈને ભક્તોમાં અનેરો ઉત્સાહ જોવા મળી રહ્યો છે.
મહારાષ્ટ્ર
મહારાષ્ટ્રમાં ગોકુલાષ્ટમીની ઉજવણી કરવાની એક અલગ શૈલી છે. અહીં દહીં હાંડીનો તહેવાર શેરીઓમાં ગીતો વગાડીને અને વાસણમાં છાશ ભરીને ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવવામાં આવે છે. અહીં ઉજવાતો ગોકુલાષ્ટમીનો તહેવાર કૃષ્ણના દહીં અને છાશ પ્રત્યેના પ્રેમને દર્શાવે છે.
